Święty Wawrzyniec zmarł 10 sierpnia 258 r. śmiercią męczeńską, upieczony na metalowym ruszcie w kształcie kraty. Co ciekawe, ta krata była później motywem, na którym wzorowano się przy wznoszeniu jednej z najbardziej znanych budowli na świecie - hiszpańskiego Escorialu, pałacu-klasztorze wzniesionym w XVI wieku przez hiszpańskiego władcę Filipa II. Integralną częścią zespołu był kościół dedykowany św. Wawrzyńcowi, który był tak zaprojektowany, aby król nie wychodząc ze swojej komnaty mógł uczestniczyć codziennie we Mszy św. mając przed sobą kościół.
Wawrzyniec był ofiarą prześladowań podjętych w 258 r. przez cesarza Waleriana, kiedy to miało zginąć wraz z papieżem Sykstusem II siedmiu diakonów, w tym wspominany święty. Jako jeden ze wspomnianych diakonów wczesnego Kościoła sprawował pieczę nad majątkiem, który po śmierci papieża rozdał ubogim. Oprawcy wiedząc o jego funkcji kazali mu przed śmiercią zebrać cały majątek Kościoła; Wawrzyniec zgromadził wszystkich ubogich, których wspierała gmina chrześcijańska. „Oto są skarby Kościoła!” - rzekł do swoich prześladowców, co ich niezwykle zezłościło, wówczas wydano go na męki. Ciało męczennika pochowano w katakumbach św. Cyriaki przy Via Tiburtina.
W okolicy święta tego sierpniowego świętego możemy zwykle obserwować na niebie „spadające gwiazdy”. Mają to być łzy św. Wawrzyńca, który przypiekany na ruszcie miał płakać nad grzechami świata. Kult św. Wawrzyńca był bardzo popularny już w czwartym stuleciu, kiedy to cesarz Konstantyn miał wybudować dedykowane męczennikowi niewielkie oratorium, które dzisiaj znane jest jako Bazylika Większa św. Wawrzyńca za Murami. W średniowieczu jego kult wzrósł po zwycięstwie cesarza Ottona I w 955 r. nad Madziarami, był bardzo popularny także np. w państwie Zakonu Krzyżackiego. Czczono go jako patrona ubogich i wszystkich tych, którzy mogą doznać szkody ze strony ognia: piekarzy, kucharzy i... bibliotekarzy. Uważano, że chroni od pożarów i pomaga w poparzeniach. Najstarszym wizerunkiem św. Wawrzyńca w Polsce jest malowidło ścienne z XIII wieku z kościoła w Czerwińsku.
Z osobą św. Wawrzyńca związany jest tzw. Graal. W średniowiecznej katedrze w Walencji (Hiszpania) w pięknej kaplicy znajduje się do dzisiaj przepiękny puchar, który rzekomo miał być kielichem, z którego pił Chrystus podczas Ostatniej Wieczerzy. Kielich pojawił się w Rzymie ok. 250 r. i nikt dokładnie nie wie jak tutaj trafił. Jedni uważają, że przez św. Marka Ewangelistę - ucznia św. Piotra, jeszcze inni, że przybył wraz z Piotrem do Rzymu. Znalazł się w Wiecznym Mieście, gdy skończyła się dominacja Kościoła Jerozolimskiego. Był używany do Mszy tylko przez papieży. 24. papież Sykstus II tuż przed swoją męczeńską śmiercią przekazał puchar w r. 258 właśnie Wawrzyńcowi. On zaś przewiózł kielich do swojej rodzinnej miejscowości Huesca w Aragonii. Razem z kielichem Wawrzyniec przewiózł list, który dziś jest uważany za zaginiony i nie wiadomo nic o jego treści. Kielich przechowywany był w rodzinnej posiadłości Wawrzyńca aż do 553 r. - wtedy umieszczono go w katedrze w Huesco. Podczas najazdów muzułmanów na Półwysep Iberyjski w 712 r., kielich ukryto w Pirenejach. W 1071 r. znajdował się w opactwie San Juan della Peria. W 1399 r. król Aragonii Marcin Ludzki zmusił opata klasztoru, aby przekazał mu kielich. Umieścił go w Saragossie a potem w Barcelonie. Dopiero w 1416 r. król Alfons V wysłał kielich do Walencji. Ostatecznie w 1437 r. katedra w Walencji odkupiła od królów Aragonii kielich i umieszczony został w specjalnej kaplicy. W czasie jednej z uroczystych procesji w 1744 r. kielich upadł na ziemię i roztrzaskał się na dwie połowy. Lokalny jubiler skleił go i wzmcnił. W czasie badań na Uniwersytecie w Saragossie w latach 60. ubiegłego wieku stwierdzono, że czara kielicha wykonana została z agatu między II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e. w warsztacie w Jerozolimie lub Egipcie. Złocone dodatki i ozdobne kamienie oraz podstawa pochodzą z czasów późniejszych (XII-XIV wieku). Kolejne relikwie związane ze świętym to rzekoma krata, na której miał być palony, którą przechowuje się w bazylice św. Wawrzyńca in Lucina, a którą umieścił tutaj papież Paschalis II (zm.1118), oraz głowa świętego ukazywana 10 sierpnia na Watykanie.
Sierpniowy święty był bardzo popularny na polskiej wsi. W dniu jego święta rozniecano w domostwach nowy ogień polecając gospodarstwo opiece świętego przed pożarem, święcono masło, używane nie tylko jako dodatek do chleba, ale również panaceum na różne dolegliwości, święcono także miód. Niepiśmiennym wówczas ludziom mękę sierpniowego patrona przybliżały piękne polichromie będące swoistą obrazkową historią Kościoła. Tak jest np. na XVII-wiecznej polichromii w drewnianym kościele w podkarpackich Brzezinach, która przedstawia męczeństwo św. Wawrzyńca. Hiszpański diakon jest patronem kilku parafii w naszej archidiecezji. Kościoły w Rymanowie, w Przysietnicy, Dynowie czy Radymnie noszą jego wezwanie. W ołtarzu św. Anny z XVII wieku w kościele w Przysietnicy, zakupionym od krośnieńskich franciszkanów w XVIII wieku, znajduje się wizerunek św. Wawrzyńca. Król Władysław Jagiełło ustanowił w Radymnie wielkie coroczne jarmarki na św. Wawrzyńca (10 sierpnia). W XVII stuleciu rajca Maciej Szulc z Jarosławia miał ufundować przy kościele parafialnym w Radymnie altarię św. Wawrzyńca Męczennika. Na ten cel przeznaczył część swojego majątku. W ołtarzu głównym radymieńskiego kościoła znajduje się - wśród innych figur również figura św. Wawrzyńca. W skarbcu jezuitów w Starej Wsi umieszczono pełen ekspresji obraz „Męczeństwo św. Wawrzyńca” będący kopią dzieła Petera Paula Rubensa (zm.1640 r.). Piękny obraz świętego znajduje się w przemyskiej archikatedrze i namalowany został w XVIII stuleciu przez Karola de Prevot. W tle obrazu za plecami świętego ubranego w dalmatykę, któremu towarzyszą anioły trzymające symbol męczeństwa-palmę, widzimy narzędzie jego kaźni, metalową kratę.