Reklama

Szerzenie oświaty i kultury w chrześcijańskim duchu

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Historia Towarzystwa Czytelni Ludowych w Polsce

Początki Towarzystwa Czytelni Ludowych w Polsce sięgają drugiej połowy XIX w. Wówczas, w obliczu groźby germanizacji, Polacy rozpoczęli przeciwstawianie się zaborcy, by w ten sposób uratować narodowego ducha.

14 stycznia 1872 r. w Poznaniu powstało Towarzystwo Oświaty Ludowej (TOL). Jego zadaniem było m. in. tworzenie bibliotek polskich, prowadzenie kolportażu obrazów religijnych i historycznych. Do tej pracy powołano organizatorów "okręgowych", którzy popełnili jednak kilka istotnych błędów. Najważniejsze z nich to nieuwzględnienie istniejących już placówek oświatowych, nienawiązanie współpracy z kapłanami pracującymi wśród ludzi, a także organizowanie wbrew statutowi wieców i spotkań w duchu patriotycznym. Na jeden z nich w 1878 r. wkroczyła pruska żandarmeria i od tego momentu zakazano działalności. Po dwóch latach zawieszenia, 11 października 1880 r., ci sami działacze powołali do życia Towarzystwo Czytelni Ludowych (TCL). Jego celem było: "szerzenie pożytecznych, podnoszących religijne uczucia ludu i pouczających książek polskich, zakładanie bibliotek ludowych". Towarzystwo powołało powiatowych mężów zaufania, tzw. delegatów oraz nawiązało ściślejszy kontakt z księżmi. Bibliotekę centralną otworzono w Poznaniu. Mniejsze funkcjonowały przeważnie w mieszkaniach prywatnych lub na plebaniach, a bibliotekarze pracowali społecznie.

Dla działalności TCL bardzo ważny był rok 1906, kiedy to po raz pierwszy doroczne walne zgromadzenie TCL nazwano Sejmikiem Oświatowym. 1 stycznia 1912 r. sekretarzem generalnym Towarzystwa został mianowany ks. Antoni Ludwiczak.

W okresie I wojny światowe działalność TCL przycichła, ale powstała nowa idea - wysyłania książek do polskich żołnierzy walczących na frontach, zwłaszcza francuskim. Ożywienie nastąpiło w 1916 r., gdy zapowiedziano utworzenie Królestwa Polskiego, a tym samym ożywiono nadzieje odbudowy państwowości polskiej.

W okresie międzywojennym działalność Towarzystwa Czytelni Ludowych znacznie się nasiliła. Ks. Antoni Ludwiczak, będący wtedy posłem I kadencji II Rzeczypospolitej, zaczął dążyć do utworzenia Uniwersytetu Ludowego. Ostatecznie 4 października 1921 r. nastąpiło uroczyste otwarcie na Dalkach pod Gnieznem.

W 1933 r. funkcję sekretarza generalnego TCL przejął ks. Karol Milik. Niestety, II wojna światowa przyczyniła się do przerwania pracy Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz uniwersytetów ludowych. Ostatecznie w czerwcu 1950 r., na żądanie Urzędu Bezpieczeństwa, który twierdził, że jest to "organizacja klerykalna, wsteczna i niepotrzebna", zlikwidowano TCL, a majątek przeszedł w ręce państwa.

Dopiero w 1989 r. zaistniały warunki do tego, by odtworzyć ruch ludowy. Podobnie jak w przypadku zakładania uniwersytetu, tak i tym razem nasza archidiecezja była pierwsza. W kwietniu 1989 r. powołano Prymasowski Uniwersytet Ludowy w Strzelnie (PULS), a TCL rozpoczęło starania o odzyskanie swoich własności. W 1993 r. Towarzystwo zostało zarejestrowane w Sądzie Wojewódzkim w Poznaniu z działalnością na obszar całej Polski.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Wspomnienie bł. Bernardyny Jabłońskiej - duchowej córki św. Brata Alberta

pl.wikipedia.org

Prawdziwym przełomem w życiu bł. Bernardyny okazało się spotkanie z Bratem Albertem. „Tęskniła do życia w kontemplacji i Pan wypełnił jej pragnienie w sposób, którego się nie spodziewała, bo jej życie upłynęło na ciężkiej pracy wśród bezdomnych, zranionych przez życie, nędzarzy. To w nich odkrywała twarz umiłowanego Nauczyciela i z miłości do Niego pragnęła dawać, wiecznie dawać” - mówił o bł. Bernardynie bp Damian Muskus.

Według niego, jej życie i posługa najsłabszym są świadectwem, że wielkie dzieła miłości rodzą się „z patrzenia na Jezusa, z nieustannego bycia z Nim, słuchania Go i uczenia się Jego stylu”. Stwierdził, że siostry albertynki „w cichości zmieniają świat, zaprowadzając w jego najciemniejszych zakamarkach ewangeliczne reguły dobra, miłości i całkowitego oddania Jezusowi”.
CZYTAJ DALEJ

Apel Maryi o modlitwę o nawrócenie Rosji wciąż aktualny

2025-09-22 17:06

[ TEMATY ]

Rosja

Matka Boża Fatimska

Agata Kowalska

Apel Matki Bożej z Fatimy o modlitwę w intencji nawrócenia Rosji pozostaje wciąż aktualny - powiedział abp Gintaras Grušas, komentując rosyjskie prowokacje wobec państw Unii Europejskiej. Metropolita wileński dał wyraz zaniepokojeniu Kościołów lokalnych w państwach bałtyckich.

„Znamy kierunek, w jakim sytuacja się zmienia i czekamy na moment, kiedy będzie musiał zostać powstrzymany, w przeciwnym razie będzie kontynuowany” - stwierdził przewodniczący Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE), porównując Rosję do „dziecka, które testuje granice swoich rodziców, ciągle próbując zobaczyć, jak daleko może się posunąć”. Jednak „w pewnym momencie potrzebna jest zdecydowana ręka, która powie: dosyć!”.
CZYTAJ DALEJ

Papież: moc zakonów jest w Bogu, świadczą o tym ich dzieła

2025-09-22 12:45

[ TEMATY ]

Leon XIV

Vatican Media

To sam Chrystus jest źródłem siły wierności dla osób konsekrowanych, zarówno w kontemplacji, jak i w zaangażowaniu apostolskim - powiedział Papież na audiencji dla czterech zgromadzeń zakonnych. Przypomniał też, że tysiącletnie doświadczenie Kościoła wskazuje środki, dzięki którym można czerpać z tego bogactwa. Są to: asceza, sakramenty, bliskość z Bogiem i z Jego Słowem, dążenie „do tego, co w górze”.

Leon XIV zauważył, że ludzie, których horyzont ogranicza się wyłącznie do spraw tego świata mogliby twierdzić, że taka postawa to „spirytualizm”. Łatwo jednak można temu zaprzeczyć, wskazując na to, co przez wieki robiły i nadal robią osoby konsekrowane. Wyruszały na misję w bardzo trudnych czasach. Pochylały się nad moralną i materialną nędzą w najbardziej opuszczonych środowiskach społecznych. Potrafiły być blisko potrzebujących, godziły się ryzykować życie, aż do jego utraty, stając się ofiarami brutalnej przemocy w czasach wojny.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję