Reklama

Wielkanoc na starych pocztówkach

Niedziela kielecka 14/2010

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Wszystkie pocztówki pochodzą z końca XIX wieku do czasów II wojny światowej. Stanisław z nieżyjącą żoną Izabellą gromadzili je ponad 40 lat.
Kolekcję ogląda się z wielką przyjemnością, niczym zapis dawno niesłyszanych historii z opowieści babci lub dziadka, niczym wspomnienia świąt utrwalone w literaturze przez polskich mistrzów, niczym wędrówkę po okolicach, których już nie ma…
Elementy patriotyczne, alegoryczne, służyły „pokrzepianiu serc”, podtrzymywaniu ducha polskości i ciągłości edukacji historycznej dla narodu. Na odwrocie tego typu pocztówki - zaborowy znaczek z Franciszkiem Józefem, a jej treść niesie przekaz wprost przeciwny, antyzaborowy, propolski: Chrystus pochyla się nad Polonią z pękniętymi kajdanami, zaś napis głosi: „Wstań więc polska męczennico/Laurem uwieńcz skronie/Będziesz wolna jak i inni/W Jagiełłów koronie”. Na innej z pocztówek - młodzi chłopcy idą z kołatkami do kościoła, zapewne w Wielki Czwartek, niosąc sztandar z orłem w koronie. Często pojawiało się uzupełnianie świątecznych kartek wizerunkami polskich wieszczów narodowych, wstążkami w biało-czerwonych barwach, którymi np. przewiązywano naręcza bazi, zdobienie symbolami narodowymi jajek czy włączanie w świąteczne sceny postaci tak nośnej patriotycznie, jak Tadeusz Kościuszko.
Motywy z Triduum Paschalnego - wielkoczwartkowe ciemnice, mroczne sceny Ukrzyżowania (także łączone z treściami narodowymi), liczne przedstawienia Zmartwychwstania i pustego grobu, z siedzącym obok aniołem - chętnie podejmowali malarze, tworząc obrazki reprodukowane na pocztówkach. W kolekcji Stanisława Śliwy pojawiają się pocztówki sygnowane nazwiskami m.in. Matejki, Mehoffera, Tetmajera, Wodzinowskiego, Setkowicza, Kłosińskiego, Rychter-Janowskiej. Ta ostatnia upodobała sobie szczególnie sceny z motywami polskiego dworku, gdzie kapłan we wnętrzu pełnym starych mebli i firanek z muślinu, święci staropolskie, wykwintnie wyeksponowane na stole święcone, a wokół stoi cała pańska rodzina; lub przed dworem czy drewnianym kościółkiem - z ławami, zastawionym w obfitości chłopską święconką.
Wielu malarzy o znanych nazwiskach nawiązywało w tych świątecznych pocztówkach do konwencji młodopolskiej, z upodobaniem i zgodnie z duchem epoki zanurzając się w atmosferze „chłopomanii”. Stąd liczne sceny chłopskich orszaków zdążających do kościoła po rozmiękłych wczesną wiosną drogach, chłopek w strojach ludowych, z kobiałkami pełnymi jaj, święcenia pokarmów przed chałupami, zdobienia jajek w góralskich izbach czy sielskich pejzaży z boćkiem brodzącym po zielonych łęgach, pylącymi na złoto wierzbowymi baziami, bądź wdzięczną dla twórców kartek - sceną dyngusa na wsi, pokazywaną w licznych konfiguracjach.
Dość często bohaterem świątecznych pocztówek bywał anioł: siedzący przy pustym grobie, rozmawiający z kobietami w poranek wielkanocny, ale i niosący… kosz ze święconym (te kosze były zawsze pokaźne i obficie wypełnione, nie tak jak współczesna, raczej symboliczna święconka). Obok elegancko ufryzowanych pań i panów o promiennych uśmiechach, wystylizowanych w konwencji niemego kina, podtrzymujących pisanki - giganty, naręcza kwiatów lub zajączki, odnajdziemy także na pocztówkach kupców, trudniących się sprzedażą gipsowych baranków, czy pęków bazi. Nie mogło przecież zabraknąć głównej bodaj bohaterki świątecznych kartek - pisanki, głównie huculskiej, zdobnej w geometryczne wzory.
Stanisław Śliwa, gromadząc latami swoją kolekcję, odwiedzał targi staroci, krakowskie, kieleckie i in. antykwariaty, prosił o pomoc znajomych i przyjaciół, którzy ofiarowali mu kartki z kolekcji rodzinnych. - Zawsze szukałem pocztówek z historią, zapisanych na odwrocie, niosących w sobie fragment ludzkiego życia, opatrzonych stemplem pocztowym - czyli tych, które kiedyś rzeczywiście były w obiegu - tłumaczy kolekcjoner.
Kolekcja kilku tysięcy pocztówek (wśród nich te świąteczne), uczestniczyła w ponad 40 krajowych wystawach. Pokazywano je m. in. w Warszawie, Krakowie, Kielcach, Oblęgorku, Busku-Zdroju, Działoszycach, Złotoryi, Skierniewicach, Pińczowie i - po raz pierwszy w 1995 r. - w rodzinnym Wodzisławiu. Stanisław Śliwa jest szczególnie dumny z ponad 200, dotyczących postaci i twórczości Henryka Sienkiewicza, które trafiły na ekspozycję do Muzeum im. H. Sienkiewicza w Oblęgorku, a uzupełniły je dwa albumy z ilustracjami do „Krzyżaków”. Szczególna była fachowo przygotowana prezentacja 12 pocztówek z kolekcji Śliwów - z analizą artystyczno-historyczną i opisem, które znalazły się w prestiżowym albumie „Historia i Polonia”, towarzyszącym wystawie w Muzeum Narodowym w Kielcach (wśród nich były także kartki świąteczne, alegoryczne). Samodzielny motyw świąt był przewodni na osobnych wystawach. Już w latach 50. znany kolekcjoner pińczowski, nieżyjący Jan Górecki, był inspiratorem jednej z takich ekspozycji. Tematem wiodącym były wówczas motywy świąteczne na starych pocztówkach, czyli: Boże Narodzenie, Wielkanoc, Nowy Rok oraz popularne niegdyś kartki na św. Józefa albo na Zielone Świątki. W 2007 r. jedna z pocztówek z kolekcji Izabelli i Stanisława Śliwów - z motywem śmigusa-dyngusa na wsi - anonsowała wystawę „Wesołego Alleluja”, przygotowaną przez dział etnograficzny sztuki ludowej Muzeum Narodowego w Kielcach.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2010-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Dziś rozpoczyna się konklawe. Pierwszy dym ujrzymy wieczorem

2025-05-07 08:03

[ TEMATY ]

Watykan

konklawe

Vatican Media

O godzinie 16.30 uroczystym wejściem kardynałów elektorów do Kaplicy Sykstyńskiej rozpocznie się konklawe – wybór 267. papieża w historii Kościoła. Jeszcze tego samego wieczora odbędzie się pierwsze głosowanie nad wyborem nowego Biskupa Rzymu. Dzień wcześniej kardynałowie wzywali do kontynuacji reform Franciszka.

Przygotowania do konklawe trwają od pierwszych dni po śmierci Papieża Franciszka, kiedy zwołano pierwsze kongregacje generalne. To na nich kardynałowie ustalali szczegóły wyboru Papieża, a także dyskutowali o sprawach, ich zdaniem, najważniejszych dla Kościoła.
CZYTAJ DALEJ

Kardynałowie anulowali papieski pierścień

2025-05-06 15:26

[ TEMATY ]

konklawe

Vatican News

We wtorek przed południem odbyła się ostatnia, 12. kongregacja generalna kardynałów, poprzedzająca rozpoczynające się jutro konklawe. Zgodnie z przepisami, zaktualizowanymi przez Papieża Franciszka w ubiegłym roku, podczas kongregacji kardynałowie anulowali Pierścień Rybaka oraz ołowianą papieską pieczęć.

W 12. kongregacji generalnej kardynałów, która przed południem odbyła się w Auli Synodalnej na terenie Watykanu, wzięło udział 173 kardynałów, w tym 130 elektorów. Nieobecnych było trzech purpuratów, którzy również wezmą udział w konklawe.
CZYTAJ DALEJ

Watykan: Rozpoczął się obrzęd inauguracji konklawe

2025-05-07 16:35

[ TEMATY ]

konklawe

Vatican Media

W Pałacu Apostolskim rozpoczęła się w środę po południu uroczysta procesja 133 kardynałów elektorów do Kaplicy Sykstyńskiej, gdzie odbędzie się konklawe. Po wejściu do kaplicy kardynałowie składają przysięgę na dochowanie tajemnicy wyboru papieża.

Po krótkiej modlitwie kardynałowie wyruszyli w procesji z Kaplicy Paulińskiej Pałacu Apostolskiego; wszyscy w stroju nazywanym chórowym. Składa się z czerwonej sutanny z czerwonym mucetem, czyli pelerynką, czerwonego pasa z jedwabnymi frędzlami, czerwonej piuski i biretu.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję