Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu tradycyjnie odbyły się w byłym niemieckim obozie Auschwitz-Birkenau.
Uroczystości w Polsce odbyły się godnie i bez większych kontrowersji. Obok delegacji prezydentów, premierów i koronowanych głów z 61 państw głównymi gośćmi było ponad 200 ocalałych więźniów z Auschwitz. – Holokaust, którego Auschwitz jest głównym miejscem i symbolem, był zbrodnią wyjątkową w całych dziejach ludzkości. (...) Nigdy wcześniej ani nigdzie indziej nie przeprowadzono eksterminacji ludzi w podobny sposób – powiedział gospodarz uroczystości prezydent RP Andrzej Duda. – Żydzi z Polski, Węgier, Francji, Holandii, Grecji i innych okupowanych krajów w całej Europie (...) w ogromnej większości byli natychmiast zabijani w komorach gazowych. I spalani w krematoryjnych piecach. Wszystko to trwało zaledwie godziny, kwadranse, minuty. Fabryka śmierci przez lata pracowała z pełną mocą. Dymiły kominy, przetaczały się transporty. Ludzie szli i szli, tysiącami. Na śmierć – stwierdził.
Gdzie był świat?
Prezydent przypomniał, że Rzeczpospolita była pierwszą ofiarą nazistowskich Niemiec, a mimo to Polacy stworzyli największy ruch oporu w Europie i walczyli na wszystkich frontach II wojny światowej. – Fałszowanie historii II wojny światowej, zaprzeczanie zbrodniom ludobójstwa (...) oraz instrumentalne wykorzystywanie Auschwitz do jakichkolwiek celów to bezczeszczenie pamięci ofiar, których prochy są tutaj rozsypane – podkreślił Andrzej Duda.
Prezydent RP był jedynym politykiem, który przemawiał podczas oficjalnych uroczystości. Obok niego głos zabrali jedynie ocaleni, czyli więźniowie Auschwitz. – Na to, co się działo w obozie, nie ma nawet odpowiednich słów w słowniku. Godność człowieka była traktowana jak brud – powiedziała Batszewa Dagan z Izraela, poetka, psycholog i pedagog, twórczyni metody pomagającej przekazywać dzieciom i młodzieży wiedzę o Zagładzie. – Czekałam w kolejce na śmierć z góry przeznaczoną, a kraje świata nie czyniły nic. Gdzie wy wszyscy byliście, gdzie był świat, który widział i słyszał, i nic nie robił, żeby ocalić tyle tysięcy istnień? – zwróciła się do ponad 60 delegacji władz z całego świata.
O ignorowanym przez lata ludobójstwie na Sinti i Romach przypomniała była więźniarka Auschwitz Else Baker. Opowiedziała własną historię. W 1944 r. jako 8-letnia dziewczynka z domu w Hamburgu trafiła do KL Auschwitz-Birkenau. – Ja, 8-letnia dziewczynka, słyszałam, jak dorośli rozmawiali, że musiał im się skończyć gaz, skoro palili ludzi żywcem – wspominała Baker. – Mam nadzieję, że to miejsce pamięci oraz muzeum będą działać przez wiele kolejnych lat jako ostrzeżenie, by chore ideologie oparte na takich zgubnych naukach, jak np. eugenika, nigdy więcej nie doszły do władzy – dodała.
Polski bohater
Prezes Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych Stanisław Zalewski opowiedział, jak po pobycie w warszawskiej siedzibie gestapo, na Pawiaku, trafił do KL Auschwitz-Birkenau, a następnie do obozów koncentracyjnych Mauthausen, Gusen I i Gusen II. – Pamiętam wożenie żyjących nagich kobiet samochodami ciężarowymi z baraku do komory gazowej. Ich krzyki nadal słyszę w podświadomości – wyznał.
W tych czasach triumfu zła były też przykłady postaw więźniów, które wyzwalały nowe siły, pobudzały do działania wbrew własnemu poczuciu bezsilności i utraty nadziei. Stanisław Zalewski wymienił w tym kontekście o. Maksymiliana Marię Kolbego, który w 1941 r. dobrowolnie poszedł na śmierć w miejsce innego skazanego, oraz rtm. Witolda Pileckiego, który w 1940 r. dobrowolnie dał się uwięzić w KL Auschwitz, by organizować obozowy ruch oporu i w nim działać, a następnie przekazać światu prawdę o Auschwitz.
Podczas uroczystości o bohaterstwie rtm. Pileckiego mógł się dowiedzieć cały świat. Światowa prasa rozpisywała się o polish hero. Historyczną chwilą było wydarzenie, gdy prezydenci Polski i Izraela oddali hołd rtm. Pileckiemu przed jego pomnikiem w Oświęcimiu.
Obchody 75. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz zakończyły się zapaleniem zniczy przed Międzynarodowym Pomnikiem Ofiar Obozu. Każda z 61 delegacji w milczeniu szła do miejsca, gdzie kończą się tory. To tu ofiary wychodziły z pociągów, by iść do „łaźni”, gdzie był wypuszczany śmiertelny gaz. Ich ciała wciągano windą piętro wyżej, gdzie do dziś znajdują się gruzy niemieckiego krematorium... Po kilku minutach delegacje odeszły od pomnika, a najdłużej w tym miejscu zatrzymał się milczący prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier.
