Sympozjum rozpoczęła Eucharystia sprawowana w kościele seminaryjno-parafialnym pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów w Ołarzewie. Liturgii przewodniczył ks. dr Zenon Hanas SAC, przełożony prowincjalny Prowincji Chrystusa Króla Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego. Zebrani w ołtarzewskim kościele modlili się w intencji młodzieży oraz o życie wieczne dla śp. ks. prof. Witolda Zdaniewicza SAC, twórcy Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego i inicjatora badań nt. młodzieży, stanowiących punkt wyjścia do dzisiejszych obrad. W homilii ks. Hanas przypomniał, że w dzisiejszych czasach ludzie młodzi stają przed trudnym wyborem między domowym poczuciem bezpieczeństwa a niepewnością wyruszenia w nieznane.

Obrady naukowe rozpoczął ks. dr hab. Mirosław Mejzner SAC, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Ołtarzewie. Rektor powitał zgromadzonych gości i wyraził nadzieję,że sympozjum - organizowane między Światowymi Dniami Młodzieży w Krakowie, a światowym Synodem Biskupów o młodzieży - pomoże znaleźć odpowiedzi na ważne pytania o duszpasterstwo młodych i ich potrzeby duchowe.

Młodzież - indywidualna tożsamość i społeczne dojrzewanie

Pierwszą część sympozjum, zatytułowaną "Młodzież - indywidualna tożsamość i społeczne dojrzewanie", moderował ks. dr Rafał Czekalewski SAC. O rozumieniu przyrody przez młodzież mówił prof. dr hab. Jan Szyszko. Prelegent mówił m.in. o wartości edukacji w zakresie ekologii dla wspólnej przyszłości ludzkości.

Dr Anna Linek z Instytutu Socjologii UKSW wystąpiła z tematem: "Młodzież w poszukiwaniu własnej tożsamości - od zagubienia do pragmatyzmu". Opierając się na badaniach przeprowadzonych wśród młodzieży gimnazjalnej, dr Linek mówiła o emocjach, kształtowaniu postaw młodych ludzi w zakresie poznawczym, dążeniu do niezależności.

- Badania pokazują, że większość młodych ludzi mają silną więź emocjonalną z rodzicami. Oni są bardziej zaradni i lepiej radzą sobie w życiu - podkreślała, apelując o to, by w przygotowaniu młodzieży do dorosłego życia, opierać się na zaufaniu, jakim obdarzają oni przede wszystkim matki.

Wśród negatywnych doświadczeń młodych ludzi, badaczka wymieniała m.in. poczucie oszukania tym, co miało ich uszczęśliwić, a także możliwe konsekwencje tego rozczarowania, m.in. uzależnienia, narkotyki, nerwica, wczesna inicjacja seksualna, samookaleczenia, a także próby samobójcze.

- Jedna z piętnastu prób samobójczych młodych ludzi udaje się - zaalarmowała.

Współczesne trendy i metody wychowawcze: ich nie/skuteczność - temat ten przedstawił ks. dr Zbigniew Babicki SAC z UKSW. Odwołał się m.in. personalizmu, który określił jako doktrynę i program działań wspierający rozwój osoby ludzkiej - powiedział prelegent. Przypominał, że celem wychowania jest przygotowanie wychowanka do przejęcia odpowiedzialności za samorozwój i podkreślał duże znaczenie i doświadczenie zgromadzeń zakonnych, które - zgodnie ze swoimi charyzmatami - mają bogate i skuteczne metody wychowywania młodzieży. Metody te łączy wspólna podstawa - zakorzenienie w pedagogii chrześcijańskiej.

Ostatnim prelegentem pierwszej części był ks. dr Krzysztof Marcyński SAC (UKSW), który mówił o kompetencji komunikacyjnej polskiej młodzieży akademickiej. Prelegent Przypomniał on, że sekretem skutecznej komunikacji jest jej jakość. - Chodzi o to, aby wiedzieć, umieć i chcieć - powiedział badacz.

Odwołując się do amerykańskich badań, prelegent podkreślił, że młodzi ludzie, którzy potrafią budować komunikat dobrej jakości są m.in. bardziej zadowoleni, mają lepsze wyniki w pracy. Nawiązał też do własnych badań przeprowadzonych wśród studentów dziennikarstwa wybranych polskich uczelni i podkreślił, że także przeżywanie swojej wiary i dzielenie się nią należy rozpatrywać w kategoriach komunikacyjnych.

Religijność ze swej istoty jest dialogiem: ja-Ty, Ty-ja. Chrześcijaństwo w swej naturze jest komunikacją. Wiara jest komunikacją. Wiara jest kompetencją, więc potrzebuje wiedzy, umiejętności i motywacji - wyjaśniał. Przypominał także, że jakość w komunikacji przekłada się na jakość życia, wiary i ewangelizacji.

Młodzież w Kościele, czy poza nim?

Druga część sympozjum została zatytułowana: Młodzież w Kościele czy poza Kościołem? Eksploracje socjologiczne. Moderowała ją dr hab. Maria Sroczyńska, prof. UKSW. Pierwszym prelegentem tej części był dr Marcin Zarzecki (UKSW), który wprowadził do wyników badań młodzieży akademickiej w szeregu czasowym 1988-2017 będących omawianych w dalszej części sesji. Ks. prof. Janusz Mariański (KUL) przybliżył zebranym zagadnienie religijności młodzieży szkolnej w procesie przemian. Zauważył, że przybywa młodych, które nie tyle negują prawdy religijne, ile w nie wątpią.

- Wielu młodych ludzi czuje się bardziej kreatorami norm moralnych niż ich adresatami - powiedział ks. Mariański. Przekonywał też, że procesy sekularyzacyjne w Polsce nie muszą przebiegać tak jak w Europie Zachodniej - zakończył.

Z kolei ks. prof. Sławomir Zaręba SAC (UKSW) poruszył temat post-religijności i kontr-religijności. Wraz z dr. Marcinem Zarzeckim przedstawił fragmenty niepublikowanych dotąd badań młodzieży akademickie, prowadzonych w latach 1988-2017. Wynika z nich, że wzrasta liczba osób określających się jako niewierzący. Dla przykładu liczba osób regularnie uczestniczących w niedzielnej Mszy św. spadła z 41 proc. w 1988 r. do 17 proc. w 2017 r. przy jednoczesnym wzroście uczestnictwa w Eucharystii podczas uroczystości takich, jak chrzest, ślub i pogrzeb.

Podsumowując swoje wystąpienie oraz ks. Zaręby, dr Zarzecki zachęcał do głębszej analizy współczesnych zjawisk określających doświadczenia religijne młodych ludzi, m.in. dualizmu normatywno-etycznego, procesu prywatyzacji i subiektywizacji treści religijnych, eskapizmu od praktyk, a nie eskapizmu od wiary religijnej.

Temat ten został rozwinięty także przez dr. Wojciecha Sadłonia SAC, dyrektora ISKK SAC, który mówił o badaniach przeprowadzonych przy okazji Światowych Dni Młodzieży, które odbyły się w 2016 r. w Krakowie i pozostałych polskich diecezjach. Mówił o motywacjach młodych ludzi, wśród których dominowały pragnienia doświadczeń religijnych i spotkania z papieżem.

Prelegent omówił dane dotyczące polskich uczestników ŚDM 2016, którzy wyróżniają się na tle rówieśników z innych części świata, ponieważ częściej uczestniczą we Mszach niedzielnych, modlą się codziennie i korzystają z Pisma Świętego w modlitwie osobistej. Częściej zgadzają się też z nauczaniem Kościoła, ale cechuje ich również krytyczny stosunek do instytucji Kościoła. Po wystąpieniu ks. Sadłonia odbyła się dyskusja.

Jak kształtować wiarę i religijność młodzieży?

Ostatniej sesji sympozjum przewodniczył ks. dr Wojciech Sadłoń SAC, a podejmowała ona temat kształtowania wiary i religijności młodzieży. Ks. dr hab. Mirosław Mejzner SAC, rektor pallotyńskiego seminarium, omówił proces kształtowania się na przestrzeni wieków chrześcijańskiego wyznawania wiary. Przypomniał, że musi być ono zrozumiałe dla konkretnego społeczeństwa, które je wyznaje, choć jego istotą musi być zawsze wyznanie wiary w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego.

Z kolei ks. dr hab. Paweł Mąkosa, poruszył temat chrześcijańskiej formacji młodzieży. Przypomniał, że - choć we współczesnej rzeczywistości przyjęło się, że to katecheza jest głównym narzędziem przybliżania młodych ludzi do Boga i Kościoła, to tak naprawdę jest ona dopiero kolejnym z etapów, które powinno poprzedzić m.in. świadectwo, jakie dają członkowie Kościoła i zrozumienie potrzeb młodych ludzi.

- Dopiero po tym etapie preewangelizacji jest miejsce na ewangelizację, wprowadzenie w życie sakramentalne i katechezę - stwierdził prelegent. Zaznaczył też, że porażki katechetyczne często mają swoje źródło w błędach popełnianych przez członków Kościoła.

Ostatnią częścią sympozjum był panel dyskusyjny, w którym wzięli udział: ks. prof. dr hab. Janusz Mariański, ks. dr hab. Paweł Mąkosa, prof. KUL​, prezydent Sieradza Paweł Osiewała oraz ks. Emil Parafiniuk, dyrektor KBO ŚDM. Paneliści próbowali sformułować odpowiedzi na pytanie: Jak dziś wychowywać i kształcić polską młodzież?

Sympozjum zakończyły podsumowania sformułowane przez ks. prof. dr. hab. Sławomira H. Zarębę SAC oraz ks. dr. Krzysztofa Marcyńskiego SAC.

Sympozjum Polska młodzież i wiara zostało zorganizowane przez Wyższe Seminarium Duchowne Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego oraz Wydział Nauk Historycznych i Społecznych UKSW, a także Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC.