Wydarzenia jubileuszowe zorganizowane 28 i 29 czerwca stały się nie tylko świętem lokalnej społeczności, ale również okazją do pogłębionej refleksji nad dziedzictwem duchowym regionu.
Sympozjum naukowe
Pierwszym akcentem obchodów było sympozjum naukowe, które odbyło się w sobotę 28 czerwca w Janowskim Ośrodku Kultury. Zorganizowane z wielkim rozmachem wydarzenie zgromadziło duchownych, naukowców, pasjonatów historii i mieszkańców Janowa oraz okolic. Spotkanie otworzył proboszcz ks. Tomasz Lis, który serdecznie przywitał gości i podkreślił wagę tego jubileuszu dla całej wspólnoty parafialnej i diecezji.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Prelegenci – znakomici znawcy historii Kościoła, historii Polski i dziejów lokalnych – przedstawili losy parafii na przestrzeni siedmiu wieków. Ich wystąpienia podkreślały nie tylko rolę instytucjonalną Kościoła, ale przede wszystkim jego znaczenie jako centrum życia religijnego, edukacyjnego, społecznego i kulturowego.
Reklama
W pierwszej części konferencji, poświęconej najdawniejszym dziejom parafii Biała (1325-1864), ks. dr Piotr Tylec z WSD Sandomierz i KUL zarysował kontekst powstania parafii i zaprezentował źródła pisane, w których pojawiła się pierwsza wzmianka o wspólnocie: rejestr dziesięciny papieskiej z lat 1325-27 oraz rejestr świętopietrza. Kolejni prelegenci, dr hab. Dariusz Kupisz i dr Robert Stępień (UMCS), przedstawili bogaty obraz życia religijnego i społecznego parafii w czasach nowożytnych oraz w epoce zaborów.
Druga część konferencji objęła okres od XIX w. po czasy współczesne. Omówiono m.in. działalność Kościoła w czasach zaborów (ks. dr hab. Krzysztof Latawiec), rolę parafii w czasie wojen światowych (dr Grzegorz Misiura), a także życie duchowe w okresie PRL-u (ks. dr Piotr Tylec). Zwieńczeniem tej części była prezentacja ks. Emila Hapaka, który omówił przemiany w parafii po 1992 r., uwzględniając zmieniające się potrzeby duszpasterskie i społeczne po transformacji ustrojowej.
Ostatni blok sympozjum poświęcono sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Różańcowej. Ojciec Marek Miłowiecki OP (Dominikański Instytut Historyczny) przedstawił sylwetki przeorów klasztoru dominikańskiego, dr Agata Dworzak (UJ) opisała unikalną architekturę i wystrój dawnego kościoła klasztornego, a mgr Łukasz Baranowski ukazał duchowe znaczenie sanktuarium jako miejsca pielgrzymkowego i symbolicznego centrum tożsamości religijnej Janowa.
Konferencję zakończyła otwarta dyskusja, podczas której uczestnicy mogli zadawać pytania i dzielić się własnymi wspomnieniami.
Od Białej do Janowa
Reklama
Historia janowskiej parafii sięga początków XIV w., a możliwe, że nawet wcześniej. Najstarsze źródła wspominają o niej jako o ecclesia de Bala. W XIV-wiecznych rejestrach pojawia się pleban Świętosław – pierwszy znany z imienia duchowny związany z tą wspólnotą. Parafia Biała powstała w niewielkiej osadzie na skraju lasów, na pograniczu diecezji krakowskiej i ziem ruskich. Jej rozwój związany był z położeniem przy ważnym szlaku komunikacyjnym. W XV w., jak wynika z zapisów Jana Długosza, parafia posiadała drewniany kościół i obejmowała kilka okolicznych wiosek – w tym Dzwolę i Kocudzę.
Objawienia Matki Bożej
Przełom XVII w. przyniósł dramatyczną i zarazem przełomową zmianę – objawienia maryjne, które miały miejsce w 1645 r. Matka Boża ukazała się bednarzowi Wojciechowi Boskiemu i przekazała, by na tym miejscu oddawano chwałę Bogu i szerzono Jej cześć. Objawienia te, potwierdzone kolejnymi wydarzeniami o nadprzyrodzonym charakterze, zapoczątkowały rozwój kultu maryjnego w okolicach Białej. W krótkim czasie powstała kaplica, a następnie – z fundacji Zamoyskich – drewniany kościół i klasztor, który w 1660 r. przekazano dominikanom. Dzięki nim Janów stał się centrum modlitwy, edukacji i działalności charytatywnej.
Rozwój sanktuarium
Reklama
Z biegiem lat obraz Matki Bożej Janowskiej, umieszczony w głównym ołtarzu nowej świątyni, zasłynął łaskami. W 1762 r. uznano go oficjalnie za cudowny. Matka Boża Janowska otrzymała tytuł „Łaskawej”, a w XVIII w. – „Różańcowej”. Do sanktuarium przybywały pielgrzymki z Zamościa, Leżajska czy Przeworska. Nowa, murowana świątynia, budowana etapami od 1694 do 1720 r., została poświęcona w 1742 r. Była jednym z ważniejszych miejsc kultu maryjnego w regionie. W 1864 r., po kasacie klasztoru przez władze carskie, parafia została przeniesiona do Janowa. W Białej pozostała jeszcze świątynia, jednak jej los dopełnił się we wrześniu 1939 r., kiedy w wyniku bombardowania została całkowicie zniszczona. Od tego momentu centrum duszpasterskie parafii na stałe ulokowane zostało w Janowie Lubelskim.
Przetrwać trudne czasy
W okresie PRL-u parafia mierzyła się z represjami i ograniczeniami. Księża byli szykanowani, a wiarę próbowano zamknąć w murach świątyni. Mimo to proboszczowie pozostali wierni swojej misji. W 1985 r. doszło do historycznego wydarzenia – koronacji cudownego obrazu Matki Bożej Janowskiej koronami papieskimi przez kard. Franciszka Macharskiego. W wydarzeniu uczestniczyły tysiące wiernych.
Czas odnowy i rozwoju
Po 1989 r. parafia zaczęła dynamicznie się rozwijać. Dzięki pracy ks. inf. Edmunda Markiewicza i jego następców, wyremontowano kościół, zagospodarowano plac przy świątyni i podjęto nowe inicjatywy duszpasterskie. W 2015 r. kościół parafialny otrzymał tytuł kolegiaty, a bp Krzysztof Nitkiewicz erygował Kapitułę Kolegiacką Matki Bożej Różańcowej. Parafia św. Jana Chrzciciela – Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Różańcowej jest dziś nie tylko miejscem sprawowania sakramentów, ale i przestrzenią formacji duchowej, spotkań międzypokoleniowych, działalności społecznej oraz ewangelizacji. Dla mieszkańców regionu to także element tożsamości – zakorzenionej w historii, tradycji i wierze. Obchody 700-lecia pokazują, jak głęboko religijność i pamięć historyczna splatają się tu z codziennym życiem. Ta parafia – można powiedzieć „700+” – wciąż żyje, rozwija się i pozostaje żywym świadectwem trwania Ewangelii na przestrzeni wieków.
– Niech to wielkie dziedzictwo będzie dla nas źródłem dumy, inspiracji i nadziei na przyszłość – ku kolejnym jubileuszom i nowym pokoleniom, które będą kontynuować to piękne dziedzictwo wiary – powiedział ks. Tomasz Lis, proboszcz parafii.