Reklama

Niedziela Sandomierska

Pracowity czas

Miniony rok był dla Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu czasem licznych inicjatyw. Związane były one zarówno z popularyzacją nauki, jak również konserwacją zabytkowego zbioru. O wykonanych pracach opowiada ks. dr Piotr Tylec, dyrektor biblioteki.

Niedziela sandomierska 1/2025, str. IV-V

[ TEMATY ]

Sandomierz

Zdjęcia archiwum Biblioteki Diecezjalnej

Ks. dr Piotr Tylec, dyrektor biblioteki prezentujący odnowione woluminy

Ks. dr Piotr Tylec, dyrektor biblioteki prezentujący odnowione woluminy

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ks. Wojciech Kania: Jakie instytucje wsparły Bibliotekę Diecezjalną w tych kosztownych inwestycjach?

Ks. Piotr Tylec: Największą dotację otrzymaliśmy z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Instytucja ta wsparła sandomierską książnicę w dwóch programach: „Wspieranie działań muzealnych” oraz „Ochrona zabytków”. Natomiast Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych przyznała dotację na prace konserwatorskie w ramach programu „Wspieranie działań archiwalnych”. Pierwszy z programów, tj. „Wspieranie działań muzealnych”, ma na celu pomoc w opiece nad muzealiami, archiwaliami i księgozbiorami. Dobrze wpisywało się w ten cel przygotowane przez Bibliotekę Diecezjalną zadanie pn. „Konserwacja średniowiecznych rękopisów prawniczych z sandomierskich zbiorów kościelnych”. W ramach tego zadania pełnej konserwacji poddany został XIV-wieczny manuskrypt oraz trzy dokumenty pergaminowe z XV wieku.

Reklama

Czy wśród odnowionych ksiąg znajduje się jakaś bardzo unikatowa?

Najcenniejszym zabytkiem spośród wymienionych jest rękopis zawierający Dekretały Grzegorza IX, czyli przepisy prawa kanonicznego zebrane przez katalońskiego prezbitera i generała zakonu dominikanów Rajmunda z Penyafortu. Zbiór ten promulgowany został przez papieża Grzegorza IX 5 sierpnia 1234 r. Odnowiony egzemplarz to bogato iluminowany manuskrypt średniowieczny z XIV wieku wykonany na pergaminie, oprawiony w drewniane okładziny powleczone białą skórą, z mosiężnymi guzami. W rękopisie odnaleźć można liczne glossy i komentarze na marginesach. Dokumenty pergaminowe związane z działalnością kościelną na ziemi sandomierskiej. Pierwszy z nich, datowany na 1418 r., sporządzony został w Sandomierzu. Zawiera on informację o tym, że dziekan sandomierski Eliasz poleca ogłosić klątwę na Dobkę Kobyłę z Tuszyna, w sporze z opatem cystersów z Wąchocka Gotfrydem. Drugi z dokumentów wystawił opat cysterski z Koprzywnicy Mikołaj w 1420 r. jako potwierdzenie sprzedaży sołectwa w Nagnajowie Świętosławowi za 30 grzywien krakowskich. Trzeci z pergaminów choć sporządzony został w Krakowie dotyczy erygowania bractwa Świętego Różańca w Koprzywnicy. Dokument ten sygnowany jest przez Fryderyka, biskupa elekta krakowskiego w 1490 r. Wszystkie z zakonserwowanych dokumentów mają pieczęcie, ostatni z nich ma ich aż pięć, co jest rzadkością w zbiorach rękopiśmiennych Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Całkowity koszt zadania wyniósł 125 tys. zł, z czego wartość dofinansowania stanowiła kwotę 100 tys. zł. Pochodziła ona z Funduszu Promocji Kultury Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Jakie inne prace udało się przeprowadzić?

Kolejne dwa zadania konserwatorskie Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu przeprowadziła w ramach programu Ochrona zabytków. Pierwsze z nich, pod nazwą „Sandomierz, Biblioteka Diecezjalna (1820 r.), Rękopisy (XV wieku)”: konserwacja trzech rękopisów, miało na celu pełną renowację dwóch średniowiecznych manuskryptów oraz prace zabezpieczające przy trzecim zabytku rękopiśmiennym. Pełnej konserwacji poddany został fragment anonimowego komentarza do listów św. Pawła, m.in. do Koryntian (sygn. B 305). Konstrukcja tej księgi była mocno uszkodzona, zwięzy i nici popękane, blok zawilgocony, a część tekstu rozmyta. Drugim z manuskryptów, który przeszedł pełną renowację, zawiera średniowieczne kazania (sygn. C 420). Ten wolumin był silnie zdeformowany – jego grzbiet uległ poważnemu wygięciu, dodatkowo nie miał on oprawy, a niektóre karty były mocno zabrudzone, m.in. przez intensywne zacieki. Prace przy tych dwóch zabytkach obejmowały dezynfekcję, oczyszczenie kart, wzmocnienie struktury papieru, ustabilizowanie konstrukcji, rekonstrukcję opraw oraz wykonanie pudeł ochronnych. Trzeci manuskrypt, który również zawierał homilie z XV wieku (sygn. C 429), uległ częściowej destrukcji w postaci wżerów atramentowych. Dalszą korozję atramentową zatrzymano poprzez odkwaszenie kart metodą Bookkeepera. Całkowity koszt tego zadania wyniósł 103 567 zł, z czego wartość dofinansowania stanowiła kwotę 102 tys. zł. Drugie zadanie w ramach programu Ochrona zabytków nosiło nazwę: „Sandomierz, Biblioteka Diecezjalna, Zbiór inkunabułów, starodruków i rękopisów (XVII-XIX)”: prace ratownicze przy zabytkach rękopiśmiennych – kontynuacja. Prace te objęły 36 zabytkowych rękopisów nowożytnych, wśród których odnaleźć można było zbiory rozważań teologicznych oraz filozoficznych, traktaty i podręczniki naukowe oraz modlitewniki. Woluminy te poddano konserwacji zachowawczej, tj. dezynfekcji, oczyszczeniu, wzmocnieniu oraz interwencyjnej renowacji. Całkowity koszt tegoż zadania wyniósł 80 430 zł, z czego wartość dofinansowania stanowiła kwotę 78 tys. zł. Środki obu tych zadań pochodziły z budżetu państwa.

Czy w minionym roku udało się odnowić jakieś najbardziej zniszczone woluminy?

Tak. Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu po raz pierwszy przeprowadziła prace konserwacyjne w ramach programu Wspieranie Działań Archiwalnych prowadzonego przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych. Instytucja ta zdecydowała się dofinansować zadanie „W poszukiwaniu korzeni – konserwacja dwóch ksiąg metrykalnych parafii Mniszek (XVI-XVII wieku) ze zbiorów Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Do zasobu sandomierskiej książnicy zalicza się około 30 zabytkowych ksiąg metrykalnych, które pochodzą z 14 placówek duszpasterskich. Wśród nich wyróżniają się metrykalia z parafii Mniszek, które zawierają wpisy z końca XVI wieku. Niniejsze zadanie miało na celu pełną konserwację dwóch takich ksiąg: ochrzczonych oraz zaślubionych z lat 1599-1634. Woluminy te były bardzo uszkodzone, m.in. poprzez zniszczenia papieru oraz pergaminowych opraw. Koniecznym zabiegiem było przeprowadzenie wieloetapowego procesu konserwatorskiego, który polegał na dezynfekcji w komorze fumigacyjnej, oczyszczeniu okładzin i kart papierowych, uzupełnieniu ubytków, naprawie konstrukcji bloku oraz wykonaniu pudeł ochronnych. Całkowity koszt tego zadania wyniósł 52 tys. zł, z czego wartość dofinansowania Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych wyniosła 46, 8 tys. zł.

Czy zbiory po konserwacji będzie można zobaczyć?

Wszystkie obiekty poddane konserwacji pełnej można obejrzeć na specjalnie przygotowanych wystawach w Muzeum Diecezjalnym oraz Bibliotece Diecezjalnej w Sandomierzu. Rękopisy te będą eksponowane do końca marca 2025 r.

2024-12-28 17:08

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Szczęśliwa trzynastka

Niedziela sandomierska 25/2022, str. I

[ TEMATY ]

Sandomierz

rajd rowerowy

Grażyna Szlęzak

W rajdzie uczestniczyło prawie 500 osób

W rajdzie uczestniczyło prawie 500 osób

Dla upamiętnienia wizyty św. Jana Pawła II w Sandomierzu po raz 13 odbył się Sandomierski Rajd Papieski.

W tym roku cykliści wyruszyli w 38 km trasę z Bulwaru Marszałka Józefa Piłsudskiego w Sandomierzu, aby przejechać przez: Trześń, Furmany, Grębów, Krawce i zakończyć przy kościele parafialnym w Stanach Bojanowskich. Rajd papieski rozpoczęła wspólna modlitwa i błogosławieństwo bp. Krzysztofa Nitkiewicza. Po niej uczestnicy rajdu ruszyli najpierw ulicami miasta, by po utworzeniu peletonu obrać jako cel poszczególne miejscowości na trasie rajdu. W miejscach odpoczynku kolarze byli gościnnie podejmowani przez parafian z Grębowa i Stanów Bojanowskich. Zakończenie Rajdu nastąpiło przy Domu św. Józefa w Stanach Bojanowskich. Biskup ordynariusz podziękował organizatorom i służbom dbającym o bezpieczeństwo całej imprezy oraz sponsorom. Wręczył także okolicznościowe nagrody i upominki dla najwytrwalszych, najmłodszych i najstarszych uczestników wspólnej wyprawy. Organizatorzy szacują, że w rajdzie w tym roku wzięło udział prawie 500 osób. Podobnie jak w latach ubiegłych przekrój wiekowy uczestników był bardzo różny. Najmłodszy uczestnik miał kilka miesięcy, a najstarszy liczył sobie 82 lata. Pośród uczestników rajdu było wiele rodzin, które na rowerową wyprawę wybrały się wraz z dziećmi. Aneta Kucharska z Sandomierza wybrała się w trasę z mężem i synem oraz ze znajomymi. – W rajdzie papieskim bierzemy udział co roku. Jest to wspaniała inicjatywa i świetnie wspólnie spędzony czas. Mamy możliwość odreagować różne stresy, ale także sprawdzić swoją formę fizyczną – mówiła Aneta, która co roku jeździ w jakiejś intencji. Wśród rowerzystów wystartowały grupy parafialne wraz z księżmi opiekunami, klerycy z rektorem seminarium duchownego, księża z kurii diecezjalnej, siostry zakonne. Nie zabrakło także gwiazd polskiego kolarstwa, które od samego początku uczestniczą w Sandomierskim Rajdzie Papieskim. W tym roku wraz z uczestnikami rajdu jechał Kazimierz Stafiej, wielokrotny mistrz Polski. – Tego typu impreza przynosi wiele korzyści. Na co dzień wszędzie rywalizujemy, aby wypaść jak najlepiej, a tu każdy jedzie w swoim tempie. To nie są zawody, ale poczucie jedności wśród rowerzystów – mówił kolaż. Sandomierski Rajd Papieski został zainicjowany przez bp. Krzysztofa Nitkiewicza i odbywa się w rocznicę wizyty św. Jana Pawła II w Sandomierzu. Trzynasta edycja imprezy potwierdziła, że cieszy się ona wielkim zainteresowaniem i co roku na starcie stają rowerzyści niemal z całej diecezji.
CZYTAJ DALEJ

Rozważania na niedzielę ks. Mariusza Rosika: Samarytanie w sercu Argentyny

2025-07-07 14:58

[ TEMATY ]

rozważania

Ks. Mariusz Rosik

źródło: pixabay.com

W książce pt. "Jezuita. Papież Franciszek" dwoje argentyńskich dziennikarzy przedstawiło zapis wielogodzinnych rozmów przez dwa lata prowadzonych z prymasem Argentyny kardynałem Bergoglio. Książka jest bardzo osobista i odsłaniająca nie tylko fakty biograficzne papieża, ale nade wszystko jego wrażliwość, sposób postrzegania świata, odwagę i bezkompromisowość w podążaniu za Bogiem, któremu on ufa i który jemu zaufał.

Odpowiadając na wiele pytań kardynał powtarza, że utrata poczucia grzechu utrudnia spotkanie z Bogiem. Mówi, że są ludzie, którzy uważają się za sprawiedliwych, na swój sposób przyjmują katechezę, wiarę chrześcijańską, ale nie mają doświadczenia bycia zbawionymi. „Bo co innego – tłumaczy – gdy ktoś opowiada, że pewien chłopak topił się w rzece i jakaś osoba rzuciła mu się na ratunek, co innego, gdy to widzę, a jeszcze co innego, gdy to ja jestem tą osoba, która się topi i ktoś mnie ratuje. Są osoby, którym ktoś opowiedział, co się działo z chłopcem. One jednak same tego nie widziały, nie doświadczyły więc na własnej skórze, co to oznacza. Myślę, że tylko wielcy grzesznicy mają taką łaskę. Mam zwyczaj powtarzać za św. Pawłem, że chlubić się możemy tylko z naszych słabości” – mówił przyszły papież Franciszek.
CZYTAJ DALEJ

Małopolskie: Zerwany dach kościoła i blisko 500 osób ewakuowanych z nabożeństwa

2025-07-13 20:25

[ TEMATY ]

burza

Adobe.Stock

W wyniku gwałtownych burz, które w niedzielę po południu przeszły nad Małopolską, uszkodzony został m.in. dach kościoła św. Jakuba w Brzesku, skąd ewakuowano blisko 500 osób uczestniczących w nabożeństwie. W sumie straż interweniowała w regionie 70 razy, głównie z powodu gałęzi blokujących drogi.

Rzecznik prasowy Małopolskiego Komendanta Wojewódzkiego PSP Hubert Ciepły poinformował, że w związku z burzami w regionie strażacy interweniowali 70 razy. Najwięcej zgłoszeń odnotowano w powiecie brzeskim. Dotyczyły one przede wszystkim udrażniania przepustów, usuwania zalegających na drogach i chodnikach połamanych gałęzi.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję