Odpowiedź eksperta
Pracodawca ma obowiązek wystawienia świadectwa pracy wraz z zakończeniem współpracy z pracownikiem, który był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Obowiązek ten dotyczy każdego rodzaju umowy o pracę, czyli umowy na czas nieokreślony, na czas określony i na okres próbny, i ma charakter bezwzględny. W sytuacji, gdy wraz z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca odmawia wystawienia świadectwa pracy, pracownik, zgodnie z Kodeksem pracy, może wystąpić do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania dokumentu.

Jeżeli pracodawca z przyczyn obiektywnych nie mógł wydać świadectwa pracy, ma obowiązek w ciągu 7 dni od tego dnia doręczyć świadectwo pracy pracownikowi lub osobie upoważnionej przez pracownika.

Zgodnie z art. 282 § 1 pkt 3 k.p. wykroczeniem przeciwko prawom pracownika jest niewydanie świadectwa pracy, a zagrożone jest to karą grzywny od 1 tys. do 30 tys. zł. Wydanie świadectwa pracy po terminie stanowi naruszenie prawa, nie jest jednak wykroczeniem.

Przy wyliczaniu stażu pracy za podstawowy dokument uznawane jest świadectwo pracy. Wynika to z tego właśnie, że jest obligatoryjnie wydawane w związku z zakończeniem zatrudnienia oraz zawiera niezbędny dla ustalenia uprawnień pracowniczych komplet informacji. Nie można jednak uznać, że świadectwami pracy może być tylko udowodnione wcześniejsze zatrudnienie. Takie podejście byłoby w oczywisty sposób także sprzeczne z przepisami. Powszechnie przyjmuje się, że pracownik może przedstawić jakikolwiek dokument, z którego wynika, że w danym okresie był zatrudniony – np. dokumenty z instytucji ubezpieczeniowych, podatkowych, zaświadczenie wydane przez zagranicznego pracodawcę.

Będą to więc zaświadczenia o zatrudnieniu wydane przez pracodawcę, zaświadczenia z ZUS o okresach ubezpieczenia. Może to być również umowa o pracę, ale wyłącznie w powiązaniu z innymi dokumentami, które co najmniej uprawdopodobnią datę końcową zatrudnienia (np. wypowiedzenie tej umowy).

Co do zasady wyrok sądu – o ile wskazuje, za jakie okresy należało wystawić świadectwo pracy – także mógłby być takim dowodem potwierdzającym staż pracy. To jednak od pracodawcy zależy, czy uzna którykolwiek dokument poza świadectwem pracy za wystarczający. Jeśli odmawia, można skierować sprawę do sądu pracy i wówczas pracodawca będzie musiał dostosować się do wyroku sądu. Bez skierowania sprawy do sądu nie ma jednak żadnych możliwości zmuszenia pracodawcy do uznania wyroku sądu za wystarczający.