- Z jakimi problemami warto się zwrócić do geriatry?
- Pacjent w starszym wieku często jest obciążony wielochorobowo i stosuje politerapię, m.in. przyjmuje kilka leków przepisanych przez różnych specjalistów. Zadaniem geriatry jest ocena, czy można zredukować liczbę leków lub zastosować preparaty złożone, tak by uzyskać efekt terapeutyczny przy mniejszej liczbie stosowanych tabletek. W starszym wieku mamy często do czynienia z upośledzoną czynnością wątroby lub obniżoną funkcją nerek. To ma wpływ na farmakokinetykę leków, czyli na czas osiągania ich maksymalnego stężenia w organizmie i czas wydalania – w takich przypadkach modyfikacja dawki lub pory przyjmowania leku pozwala pacjentowi wygodniej funkcjonować. Objawy chorobowe w starszym wieku są inne, mniej swoiste i typowe, sygnały choroby są maskowane z innych narządów. Osoby starsze często nie sygnalizują pierwszych objawów i np. problemy brzuszne uznają za niestrawność, a coraz częstsze zapominanie kładą na karb miażdżycy, tymczasem może się u nich zaczynać proces chorobowy.
- Jak odróżnić zwykłe zapominanie od początków choroby demencyjnej?
- Geriatra na podstawie testów i rozmowy z pacjentem jest w stanie określić, czy mamy do czynienia z naturalnym zmniejszeniem sprawności intelektualnej czy z początkiem procesu otępiennego naczyniopochodnego lub alzheimerowskiego. Spowolnienie procesu chorobowego ma ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie osób starszych, ich sprawność i samodzielność. Ważnym punktem oceny geriatrycznej jest także ocena ryzyka upadków, których prawdopodobieństwo wzrasta z wiekiem, a ich konsekwencją są niebezpieczne urazy i złamania. Geriatra posługuje się określonymi skalami, które pozwalają ocenić, kiedy włączyć rehabilitację, aby pacjenta usprawnić i zachować w samodzielnym funkcjonowaniu, a kiedy potrzebna jest już opieka z zewnątrz. Wtedy prosi o pomoc rodzinę lub wskazuje możliwości skorzystania z pomocy pielęgniarki środowiskowej czy opieki socjalnej z MOPS. Bardzo ważne jest ustalenie z pacjentem właściwej dla wieku diety, aby żywienie nie sprowadzało się do bułeczki z mlekiem. Konieczna jest odpowiednia podaż białka, potrzebne są cukry, tłuszcze, witaminy i przede wszystkim odpowiednia ilość płynów. W zakres całościowej opieki geriatrycznej wchodzi wiele innych zagadnień. Byłoby wspaniale, gdyby starszy pacjent trafiał do geriatry, zanim rozwinie się choroba, aby dokonać oceny jego stanu i wskazać możliwe działania profilaktyczne. Niestety, geriatrów jest wciąż za mało.
- Czym zajmuje się lekarz geriatra?
- Geriatra zajmuje się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem schorzeń osób po 65. roku życia. Obecnie przybywa osób w starszym wieku – w czasach Jezusa średnia długość życia wynosiła ok. 30 lat, w XVIII wieku – ok. 50, natomiast obecnie średnia długość życia w Polsce wynosi ponad 73 lata dla mężczyzn i ponad 81 lat dla kobiet. 65 lat to umowna, ustalona w Polsce, granica wieku. Proces starzenia się organizmu zaczyna się od ok. 40. roku życia. Jest to prawidłowy proces fizjologiczny, któremu wszyscy podlegamy. Około 20% osób ma to szczęście, że w wieku powyżej 65 lat nie choruje przewlekle. U pozostałych osób starzenie się organizmu doprowadza do upośledzenia czynności różnych narządów, a w konsekwencji do procesu chorobowego. Tu właśnie jest miejsce dla geriatry, który jest specjalistą chorób wewnętrznych, przygotowanym do oceny stanu zdrowia i leczenia seniorów. Geriatra dokonuje holistycznej oceny pacjenta, uwzględniając jego stan biologiczny, psychiczny, a także sytuację społeczną. Jest to tzw. całościowa ocena geriatryczna (COG), dokonywana w oparciu o wywiad lekarski, analizę dokumentacji medycznej i dodatkowe badania. Bardzo ważnym elementem jest wywiad z rodziną.
Lek. med. Jolanta Pendrasik
Specjalista chorób wewnętrznych i geriatrii
