Grecki mnich prawosławny skinął ręką w naszą stronę i ruszyliśmy za nim. Minęliśmy kilka grup pielgrzymów i podeszliśmy do niepozornych drewnianych drzwi we wnęce ściany. Umieszczone były metr nad ziemią i prowadziły do nich niskie kamienne schodki. Mnich wyciągnął okazały klucz i przekręcił go w zamku. Podążyliśmy za nim.

Skała Golgoty

To miejsce pozostaje niedostępne dla rzesz pielgrzymów i turystów odwiedzających Bazylikę Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Świątynia zbudowana została nad miejscem ukrzyżowania i pochowania Jezusa. Przybysze ze świata mogą więc oglądać tylko to, co powstało w późniejszych wiekach. Nie mają natomiast możliwości zejść poniżej fundamentów kościoła i zobaczyć tych miejsc, które nie zmieniły się od czasów Chrystusa.

Wiadomo, że Jezus został ukrzyżowany poza miastem na wzgórzu zwanym Golgota (od aramejskiego słowa „gulgolta” lub hebrajskiego „gulgolet”, oznaczających czaszkę). Miejsce to znajdowało się około 45 m na zachód od muru miejskiego. Położone było na terenie nieczynnego kamieniołomu, w którym od VII do I wieku przed Chrystusem wydobywano wapienne kamienie, zwane „meleke”, potrzebne do budowy jerozolimskich murów. W czasach Jezusa zaprzestano wydobywania surowca, a miejsce zamkniętego kamieniołomu przekształcono w ogród, pośrodku którego sterczała podłużna skała o długości 7, szerokości 3 oraz wysokości 4,8 m. Z daleka wyglądała jak czerep, dlatego też nadano jej nazwę Wzgórze Czaszki. Szczyt ten wznosił się na wysokości 755 m n.p.m. Wszystko to potwierdzone zostało przez wykopaliska archeologiczne.

Na terenie nieczynnego kamieniołomu postanowiono stworzyć żydowski cmentarz z wykutymi w skale grobami komorowymi. Jeden z nich należał do Józefa z Arymatei – znaczącego faryzeusza, członka Sanhedrynu, który był zwolennikiem Jezusa, ale ukrywał ten fakt przed Żydami. To właśnie tam został pochowany Chrystus. Grobowiec znajdował się zaledwie 38 m od Wzgórza Czaszki.

Dzięki greckiemu mnichowi mamy możliwość zejścia pod posadzkę bazyliki i zobaczenia na własne oczy miejsca ukrzyżowania Jezusa, dotykania skały Golgoty, oglądania korytarzy i wyrobisk po kamieniołomach. To właśnie w jednej z takich opuszczonych cystern cesarzowa św. Helena odnalazła w 325 r. relikwie Krzyża Świętego.

Gdybyśmy byli zwykłymi turystami, z pewnością nie mielibyśmy okazji odwiedzić tego miejsca. Ponieważ jednak wspólnie z fotografem Januszem Rosikoniem pracujemy nad książką o relikwiach Chrystusowych, otwierają się przed nami drzwi, które zazwyczaj są zamknięte. Tak było w Watykanie, Turynie, Paryżu, Walencji i innych miastach, do których wiodły nas poszukiwania. Podobnego przyjęcia doświadczyliśmy w Jerozolimie, gdzie polski franciszkanin o. Jerzy Kraj (obecnie wikariusz patriarchalny na Cyprze) pomógł nam w dotarciu do odpowiednich ludzi i miejsc. Dzięki temu udało nam się zebrać w Ziemi Świętej bogatą dokumentację fakto- i fotograficzną do naszej książki.

Pierścień Golgoty

Mało jest kościołów na świecie, które byłyby tak często i dokładnie badane przez naukowców, jak Bazylika Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Wydawać by się mogło, że w miejscu tym nie ma już nic nowego do odnalezienia. A jednak w 1986 r. dwaj greccy konserwatorzy – historyk sztuki Georg Lavas i architekt Theo Mitropoulos – dokonali niezwykłego odkrycia.

Prowadzili prace w pomieszczeniu świątynnym, przez które codziennie przewijały się tysiące pielgrzymów – w kaplicy zbudowanej na szczycie Golgoty: miejscu ukrzyżowania Jezusa. Podczas restaurowania posadzki natknęli się pod tynkiem na wykuty w kamiennej skale pierścień o średnicy 11,5 cm. Zdaniem naukowców, był to otwór wystarczający, by utrzymać w pionie 3-metrowy krzyż.

Ukrzyżowanie Jezusa, jak podają wszystkie źródła historyczne, miało miejsce na skalnym podłożu. Krzyż można wbić w glebę, ale nie w kamień. Potrzebne musiało być więc pewne stałe mocowanie. Odkrycie wapiennego pierścienia stało się potwierdzeniem, że skała, nad którą wzniesiono bazylikę, była miejscem straceń. Januszowi Rosikoniowi udało się sfotografować ten pierścień, który jest zazwyczaj ukryty przed wzrokiem pielgrzymów.

Pusty Grób

Nieszczęście Jerozolimy polegało na tym, że była ona wielokrotnie niszczona. Po raz pierwszy w 70 r., gdy Rzymianie krwawo stłumili powstanie żydowskie, burząc m.in. Świątynię Jerozolimską. Kolejne zrównanie miasta z ziemią nastąpiło w 135 r., gdy legiony rzymskie utopiły we krwi drugie powstanie żydowskie.

Gdy cesarzem Rzymu został Konstantyn, wysłał do Palestyny swą matkę – św. Helenę, która w 325 r. odnalazła w Jerozolimie relikwie Krzyża Świętego. Jej zasługą było także zlokalizowanie miejsc stracenia i pochówku Jezusa.Miejscowi chrześcijanie przekazywali sobie bowiem z pokolenia na pokolenie, gdzie miało miejsce ukrzyżowanie i pogrzebanie Mesjasza. Odkryto wówczas pole grobowców z I wieku. Tylko jeden z owych grobów był pusty – bez szczątków czy ossuariów. Wszystko wskazywało na to, że użyto go zaledwie raz. Helena doszła do wniosku, że musiano odczuwać zbyt wielki szacunek wobec tego miejsca, by chować w nim kolejnych zmarłych.

Na rozkaz cesarza Konstantyna nad Golgotą i miejscem grobu Chrystusa wybudowano olbrzymią bazylikę. Została ona jednak zburzona w 614 r., gdy Jerozolimę zdobyli Persowie pod wodzą szacha Chosroesa II. Zniszczyli oni też wielki kamień, który miał być zatoczony u wejścia do grobu Jezusa. Po wyparciu najeźdźców świątynia została odbudowana, jednak po kilku stuleciach ponownie ją zburzono. W 1009 r. fanatyczny kalif al-Hakim kazał zniszczyć wszystkie święte miejsca chrześcijan w Jerozolimie. Wtedy też muzułmanie doszczętnie rozbili grób Jezusa.

Z tego powodu w Kaplicy Grobu Pańskiego nie ma dziś materialnych śladów z czasów Chrystusa. Dzisiejsza świątynia pochodzi bowiem z okresu krucjat i została wybudowana przez krzyżowców, którzy w 1099 r. zdobyli Ziemię Świętą. Wiadomo jednak, że wznosi się ona na miejscu, gdzie niegdyś znajdował się Pusty Grób.

KONIEC CYKLU

Książka dostępna na: www.rosikonpress.com
tel. (22) 722-66-66 lub w najlepszych księgarniach