Reklama

Niedziela Kielecka

Archiopactwo zakonu cystersów w Jędrzejowie

Cystersi wybrali Jędrzejów

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Opactwu w Jędrzejowie przysługuje wyjątkowy tytuł: archiopactwa, który oznacza, że tutaj w Jędrzejowe – dawnej Brzeźnicy – powstała pierwsza na ziemiach polskich cysterska wspólnota braci, inspirując zarazem powstanie miasta. Kilkaset lat nie pozostało bez wpływu na codzienność cysterskiej wspólnoty, ale korzystanie z interentu, organizowanie koncertów czy praca w szkole, nie przysłaniają mnichom naczelnej zasady ich życia monastycznego: ora et labora. Bracia przekonują, że istotę tego życia stanowi odnajdywanie Boga wszędzie i we wszystkim. „Wszelkie przedmioty i w ogóle wszystko w klasztorze traktuj jakby to były naczynie święte” – uczył św. Benedykt. Według tych zasad stara się żyć 20 braci w Jędrzejowie.

Bogactwo średniowiecza

Historia kościoła cysterskiego w Jędrzejowie rozpoczęła się w XII wieku. – Janik z Gryfitów, arcybiskup gnieźnieński, wraz ze swoim bratem Klemensem ufundowali w Brzeźnicy kościół i klasztor. Ojcowie przybyli tu z burgundzkiego opactwa Morimond. Od samego początku podjęli swoje obowiązki zakonne oraz, zgodnie z zasadą ora et labora, działalność gospodarczą, intelektualną, krzewiąc kulturę agrarną. Założyli także najstarszy w Polsce szpital przyklasztorny (1152 r.)

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Nurt intelektualny nasilił się zapewne po wstąpieniu w 1218 r. do wspólnoty zakonnej bp. Wincentego Kadłubka – historiografa, kronikarza, człowieka wielkiej kultury, który wcześniej – w 1210 r. jako biskup krakowski konsekrował kościół cysterski w Jędrzejowie (wówczas Brzeźnicy). Kto wie, czy nie wtedy zapragnął porzucić biskupie splendory i ważną funkcję u boku króla…? Wkrótce w 1218 r. przywędrował pieszo do Jędrzejowa, aby już do końca swych dni być mnichem. Życie monastyczne cystersów kwitło w zasadzie aż do XV wieku. Po okresie chwilowej stagnacji w XVI wieku, po 1580 roku opactwo jędrzejowskie na nowo odzyskało swoje znaczenie i funkcjonowało nieprzerwanie do czasów rozbiorów. Cystersi podtrzymywali tradycje muzyczne, a obok własnego studium filozoficzno-teologicznego prowadzili szkołę podstawową i podwydziałową. W okresie Księstwa Warszawskiego jędrzejowski klasztor objęty był wzmożonym nadzorem. – Czy można ocenić, jak wielu mnichów budowało ten kilkusetletni dorobek? – Gdyby dokładnie przestudiować kroniki, kto wie… My, cystersi, w początkach istnienia naszego zakonu nie przywiązywaliśmy jednak wagi do statystyk ani do pochówku ciała, stąd brak dokładnych danych z pierwszych wieków. Mnichów chowano za ścianą prezbiterium – bardzo skromnie, nieraz bez trumny – wyjaśnia o. Jan.

Od kasaty do parafii

W 1819 r. car Aleksander I przeprowadził kasatę opactwa cystersów, które wówczas liczyło ok. 50 mnichów. Przebywali oni tutaj do 1855 r., kiedy to zmarł ostatni z cystersów. Obiekt pocysterski był potem m.in. w rękach reformatów.

Bp Augustyn Łosiński wychodząc naprzeciw pilnej potrzebie restauracji dziedzictwa cystersów, 19 lipca 1913 r. erygował parafię diecezjalną pw. bł. W. Kadłubka przy kościele pocysterskim, wydzieloną z parafii Świętej Trójcy, prowadzoną przez księży diecezjalnych. Cystersi wrócili do Jędrzejowa dopiero w 1946 r. i od tego czasu prowadzą parafię przy swoim kościele. Po II wojnie światowej opactwo było zasilane personalnie przez mnichów z opactwa szczyrzyckiego. W 1953 r. klasztor jędrzejowski został podniesiony do rangi przeoratu, a w 1989 r. nadano mu ponownie rangę opactwa.

W cysterskiej wspólnocie

Reklama

Przez długie stulecia bracia rozpoczynali dzień o 2-3 rano. Teraz – ze względu na obowiązki duszpasterskie, które wymagają koncentracji w godzinach dopołudniowych (np. katecheza) – wstają o godzinie 5. W 20 minut później spotykają się w kaplicy – na godzinie czytań, rozmyślaniach, jutrzni, po której jest Msza św. konwentualna w kościele. Po śniadaniu o godz. 7 rozchodzą się do swoich obowiązków. Kilu cystersów pracuje w szkołach (w SP nr 3, Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych, w filiach w okolicznych wioskach), jeden z braci jest kapelanem szpitalnym, inni pracują w klasztorze. Jaka to praca? Drobne naprawy, kancelaria, ale i koordynowanie wielkich projektów remontowych; rąbanie drzewa i – jak przed wiekami – uprawa ziemi. Jędrzejowskie opactwo nadal posiada ok. 15 hektarów, z czego większość jest przeznaczona pod uprawę paszy dla zwierząt tradycyjnie będących na wyposażeniu klasztoru. Następnie mnisi spotykają się w kaplicy o 12. 45 na modlitwie południowej i o 13 – na obiedzie, po którym jest godzinna rekreacja, przeznaczona na wymianę myśli i doświadczeń we wspólnocie. Od 17. 30 do Nieszporów jest czas wolny. O 19 kolacja, potem rekreacja, a o 20 – kompleta i czytanie duchowe. O 20 silentium – nad klasztorem zapada cisza… Nie oznacza to, że wszyscy już śpią; część braci czyta, medytuje, modli się, ale milkną rozmowy i nikt nie opuszcza swojej celi. Zdrowy, wypraktykowany przez wieki rytm: ora et labora.

Zdaniem o. Jana, także duszpasterstwo parafialne zachowało rys cysterski, który przejawia się w animowaniu wydarzeń kulturalnych, z unikaniem aktywizmu, akcyjności. Znamienną cechą jest także brak akcji powołaniowych, bo o powołania cystersi po prostu się modlą. W Polsce obecnie żyje ok. 140 cystersów.

Bracia są także przywiązani do miejsca posługi; ci, którzy złożyli śluby w Jędrzejowie, w murach opactwa będą oczekiwać na zmartwychwstanie. Klasztor od 9 lat posiada również filię za kołem podbiegunowym w Norwegii, gdzie żyje trzech cystersów.

W murach archiopactwa

Kościół i klasztor to jedna z wyjątkowych pereł regionu, miejsce, które pozostaje atrakcyjne dla turystów, a dla pielgrzymów wciąż jest kolebką monastycznej duchowości, z murami przesiąkniętymi modlitwą setek ojców, z posadzką noszącą ślady stóp postaci w białych habitach… Kościół jest późnoromański w zrębie, z przekształceniami gotyckimi i barokowymi. Przylega do niego klasztor (najstarsze jego skrzydło wybudowano w I poł. XIII wieku), przebudowywany wraz z kościołem.

Reklama

Do wnętrza późnoromańskiego kościoła wejdziemy przez kamienny barokowy portal i staniemy w nawie głównej – przed nami późnobarokowy ołtarz Wniebowzięcia NMP, czczonej przez cystersów na całym świecie. Dodatkowo – siedem ołtarzy bocznych. W zachodnim murze zachowano fragmenty świątyni romańskiej sprzed 1140. Wśród wartych uwagi zabytków są na pewno unikatowe w skali europejskiej, doskonale zachowane organy z połowy XVIII wieku. Znawcy określają je jako arcydzieło polskiej sztuki organmistrzowskiej. Instrument powstał w latach 1745-1754, zbudowany przez organmistrza Józefa Sitarskiego, ma 42 głosy. Organy mają cztery klawiatury ręczne. Stół gry wbudowany jest w podstawę prospektu. Czwarta klawiatura jest wysuwana spod manuału i pełni funkcję transponującą o ton wyżej, co jest niezwykle rzadko spotykanym rozwiązaniem. Kute w brązie klucze rejestrowe są unikalne w Europie. Wszystkie oryginalne rozwiązania mechaniczne instrumentu zachowały się do dziś w stanie niezmienionym. Spuścizna organowa i muzyczne tradycje spowodowały doroczną, od 1993 r. – organizację koncertów muzyki organowej i kameralnej, które odbywają się w wakacyjne soboty z udziałem największych mistrzów.

Perły wymagają troski i zachodu, stąd konsekwentne remonty, które realizuje cysterska wspólnota, począwszy od wyjątkowych organów przez wspaniałe prezbiterium, które w pełni odzyskało blask. Dzięki temu klasztor wypiękniał w ostatnich latach. – Staramy się o dotacje unijne i ministerialne, dzięki czemu sukcesywnie restaurujemy poszczególne fragmenty obiektu klasztorno-kościelnego. W 2013 r. wyremontowaliśmy skrzydło południowe – wyjaśnia o. Jan. Podobnie transept i jeden z krużganków. Gruntowny remont przeszły także piwnice.

Wybrał habit mnisi

W cysterskim kościele jest jeszcze jedno ogromnie ważne miejsce, dedykowane bł. Wincentemu Kadłubkowi. W centrum późnobarokowej kaplicy znajduje się jego ołtarz grobowy (ok. 1764). Na postumencie, wsparta na czterech srebrnych orłach – trumienka z relikwiami. Ściany zdobią obrazy przedstawiające Błogosławionego (który na piechotę wędruje z królewskiego Krakowa do Brzeźnicy), wota, pamiątkowe płyty i piękna lampka wieczysta. To właśnie Wincenty wprowadził zwyczaj palenia wiecznej lampki, praktykowany dziś na całym świecie. Tutaj od wieków spieszą wierni ufni w orędownictwo biskupa, który wolał być mnichem.

Reklama

Wincenty Kadłubek przyszedł na świat ok. 1150 r. w Karwowie k. Opatowa, w rycerskim rodzie Różyców. Uczył się w pobliskiej Stopnicy, w katedralnej szkole krakowskiej, a studia w Paryżu i Bolonii zakończył tytułem magistra. Był kapelanem i doradcą panujących, scholastykiem katedralnej szkoły krakowskiej i kolegiaty w Sandomierzu. W 1208 r. został biskupem krakowskim w czasach burzliwych walk sukcesyjnych. Był prawdziwym Europejczykiem, światłym, wykształconym historiografem i kronikarzem, zwolennikiem reform w ówczesnym Kościele polskim i w kraju. Admirator św. Bernarda, czciciel św. Floriana i Stanisława Szczepanowskiego, był zarazem człowiekiem wielkiej maryjności.

Jego niespodziewana rezygnacja z biskupstwa, beneficjów i zaszczytów wzbudziła wiele emocji, sami cystersi byli poruszeni jego decyzją. W miejscowości Sudół (dzisiaj w pobliżu Jędrzejowa) powitał go opat Teodoryk wraz z francuskimi współbraćmi. Miejsce to upamiętnia Kopiec Spotkania, przy którym po dziś dzień koncentruje się wiele cysterskich uroczystości.

Do relikwii bł. Wincentego od blisko ośmiu wieków pielgrzymują pątnicy. Wśród nich byli polscy królowie i książęta, był kard. Stefan Wyszyński, który nazwał Wincentego „wychowawcą narodu” i kard. Karol Wojtyła, który dał mu miano „ojca kultury polskiej”.

Bł. Wincenty Kadłubek jest drugim patronem diecezji kieleckiej oraz patronem miasta Jędrzejowa. Jego relikwie powędrowały stąd do ponad 40 polskich i zagranicznych kościołów.

Wydarzeniem w życiu cysterskiej wspólnoty w Polsce stało się wznowienie w 2012 r. starań kanonizacyjnych – na wniosek opactwa i samorządu Jędrzejowa, dzięki wsparciu kard. Stanisława Dziwisza. Został wówczas powołany postulator ds. kanonizacyjnych, o. dr Ignacy Rogusz ze Szczyrzyca. Cystersi codziennie modlą się o kanonizację tego, który stolicę biskupią zamienił na klasztorną celę, a niezłomnym duchem, wiarą i dziełem życia dodał splendoru cysterskiej wspólnocie i miastu.

2013-12-12 10:54

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Święto polskich lazarytów

Niedziela przemyska 27/2018, str. IV-V

[ TEMATY ]

zakon

lazaryci

Zdjęcia Archiwum Zakonu

Uroczystej Mszy św. z inwestyturą przewodniczy abp Józef Michalik

Uroczystej Mszy św. z inwestyturą przewodniczy abp Józef Michalik

Jedno z najstarszych, a może najstarsze, zabytkowe miasto w Polsce – Przemyśl oraz dawna siedziba książąt Sapiehów – Krasiczyn gościły uczestników Kapituły Generalnej Rycerskiego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza z Jerozolimy. Wydarzenia w dniach 8-9 czerwca 2018 r. to kolejne ważne daty w najnowszej historii Zakonu. Obecny na nich był m.in. wielki mistrz zakonu Jan hrabia Dobrzensky z Dobrzenicz oraz kanclerz przeoratu Polski Jan Szmyd

Wpięknej renesansowej kaplicy zamkowej w Krasiczynie 8 czerwca br. miała miejsce wigilia, czyli przygotowania do inwestytury. Podczas uroczystości trzy osoby zostały przyjęte do postulatu oraz trzy złożyły ślubowanie przed inwestyturą, natomiast członkowie zakonu odnowili śluby. O ośmiu błogosławieństwach i „antybłogosławieństwach” mówił do zebranych w kaplicy ks. Józef Bar, wikariusz Wielkiego Przeoratu Polski Rycerskiego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza z Jerozolimy. – Nie dziwmy się, że w oczach świata ewangeliczne błogosławieństwa bywają rozumiane opatrznie. Może to być nawet przeciwieństwo tego, co słyszeliśmy przed chwilą: „Głupi są ubodzy w duchu, bo do nich nigdy nie będzie należeć żadne królestwo. Głupi są ci, którzy się smucą, bo na tym świecie liczy się radość i przyjemność. Głupi są cisi i pokorni, bo słabi nigdy nie mają racji” – mówił ks. Józef Bar. – Szokuje nas taka interpretacja kazania na Górze? – pytał zebranych. – Pewnie trochę tak, ale przecież nie jest ona daleka od życia. Pomimo wszystko, jako członkowie czy kandydaci do Rycerskiego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza, próbujmy siać okruchy dobra. Na zakończenie przytoczył piękne słowa św. Matki Teresy z Kalkuty, które są jakby mottem działalności członków zakonu: „Dawaj z siebie ile możesz, a często powiedzą ci, że to za mało, mimo to dawaj z siebie wszystko. Widzisz, w ostatecznym rachunku liczy się tylko to, co działo się między tobą a Bogiem”.
CZYTAJ DALEJ

Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Niedziela szczecińsko-kamieńska 32/2002

[ TEMATY ]

Wniebowzięcie NMP

Karol Porwich/Niedziela

15 sierpnia obchodzimy w Kościele uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Uroczystość ta należy do centralnych świąt maryjnych w roku kościelnym. O ile święto Bożego Narodzenia jest najwspanialszym i największym świętem Boga Ojca, Wielkanoc - Syna Bożego, Zielone Świątki - świętem Ducha Świętego, o tyle Wniebowzięcie jest największym świętem Matki Bożej. Pierwotnie było to święto dla uczczenia Maryi jako Matki Boga. Na początku VI wieku w Palestynie i Syrii święto to staje się wspomnieniem zaśnięcia Maryi i pod tym tytułem przyjęło się w Rzymie w połowie VII wieku, a w VIII wieku zaczęto je obchodzić jako Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Uroczystość ta koncentruje naszą uwagę na zakończeniu ziemskiego życia Maryi, obejmuje wspomnienie Jej narodzin dla nieba (dies natalis) . 1 listopada 1950 r. papież Pius XII ogłosił dogmat o Wniebowzięciu Konstytucją Apostolską "Munificentissimus Deus" (Najszczodrobliwszy Bóg): "Na chwalę Boga Wszechmogącego, który szczególną swą łaskawość Maryi Pannie okazał (...), ogłaszamy, określamy i definiujemy jako objawiony przez Boga dogmat wiary, że Niepokalana Boża Rodzicielka, zawsze Dziewica, Maryja, po wypełnieniu żywota ziemskiego, została wzięta z ciałem i duszą do chwały niebieskiej". Powyższe słowa potwierdziły prawdę, w którą od wieków wierzyli chrześcijanie. My dziś wypowiadamy Bogu i Kościołowi wdzięczność za uroczyste ogłoszenie tej prawdy. Fakt, że Maryja została wzięta z ciałem i duszą do nieba nadaje dzisiejszemu świętu charakter niespotykanej radości. Dlatego śpiewem dominującym w uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest "Magnificat" (Łk 1, 39 - 56). Nie zaznała skażenia grobu, a ten nowy przywilej wypływa z pierwszego. Maryja zachowana została od zmazy grzechu pierworodnego, dlatego też teraz nie ponosi jego skutków. Porodziła Syna Bożego, Dawcę wszelkiego życia, dlatego śmierć nie może Jej dotknąć. Uczestniczyła najpełniej w zbawczej tajemnicy Chrystusa i stąd w Niej już teraz objawia się pełnia zbawienia przyniesionego przez Chrystusa. Maryja pierwsza osiągnęła zbawienie, stała się obrazem Kościoła w chwale, a dla ludu pielgrzymującego - znakiem nadziei. " Na koniec Niepokalana Dziewica - jak mówi Konstytucja dogmatyczna o Kościele - zachowana wolną od wszelkiej skazy winy pierworodnej, dopełniwszy biegu życia ziemskiego z ciałem i duszą wzięta została do chwały niebieskiej i wywyższona przez Pana jako Królowa wszystkiego, aby bardziej upodobniła się do Syna swego, Pana panujących oraz Zwycięzcy grzechu i śmierci" (nr 59). "W odniesieniu do osoby Maryi Wniebowzięcie (tajemnica eschatologiczna) oznacza osiągnięcie kresu, pełnionego przez Nią w Bożym planie zbawienia, posłannictwa i uwieńczenie wszystkich Jej przywilejów. Z punktu widzenia chrystologicznego, chwała Wniebowzięcia i królewskości Maryi oznacza wypełnienie owego jedynego przeznaczenia, które wiąże życie, przywileje, współpracę Maryi nie tylko z historycznym życiem i dziełem Chrystusa, ale również- z Jego królewskością i chwałą Pana. Wniebowzięcie jest eschatologiczną konkluzją owego stopniowego upodobnienia się do Chrystusa, które na etapach historycznej drogi Maryi wyraziło się w bolesnych próbach, przez jakie przeszła Jej wiara. Jej nadzieja i miłość, w Jej zgodzie i gotowości wobec zbawczej woli Boga, w Jej wspaniałomyślności i odpowiedzialnej służbie odkupieńczemu dziełu Syna" (Jan Paweł II) . Z uroczystością Wniebowzięcia łączy się zwyczaj święcenia w tym dniu ziół i pierwocin płodów rolnych, zwłaszcza zbóż i owoców. Zwyczaj ten powstał w X wieku i nawiązuje genetycznie do ogólnoludzkiej wiary w dobroczynne, terapeutyczne działanie ziół. Dokonuje się to w sierpniu, gdy żniwa wieńczą trud pracy rolnika, a zioła i owoce osiągają szczytowa fazę letniej wegetacji. Błogosławienie ich staje się w najpełniejszym tego słowa znaczeniu błogosławieniem Boga za coroczne zbiory, za wszystko, "co z Bożej mamy ręki". Wybór dnia Wniebowzięcia dla ich benedykcji wykazuje związek z porą żniwną i odnoszoną do Maryi pochwałą Kościoła, który nazywa Matkę Bożą Kwiatem pól i Lilią dolin (Pnp 2, 1), spośród zaś wszystkich kwiatów łączy z Jej postacią wdzięk róży i lilii. Nastąpiło przedziwne zespolenie w duszy ludu polskiego Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z dożynkami. Piękny wyraz daje temu poetka: Zamroczyło nam Panną Nietkniętą rozmarynem, maruhą t miętą od kadzideł i kwiatów, i zielska zachorzała nam Panna Anielska! Zachorzała chwalebnie przy święcie na tęsknotę i sen i wniebowzięcie, w kwietnym durze, w obciążeniu powiek, śmierć ze snem Ją naszły po połowie..... Nim Ją błękit kadzidłem podpłynął, z rąk nam parną zwisła zieleniną, z rąk Ją potem żywą a umarłą - srebrny poszum skrzydłami podgarnął... Oczadziułą tak w kwiatach i pieśni Śpiacą w niebo Anieli ponieśl (B. Obertyńska)
CZYTAJ DALEJ

Św. Jan Paweł II w gietrzwałdzkim sanktuarium

2025-08-15 21:16

archiwum

- Powinno nam także zależeć, by w naszym kraju szkoła wspomagała wychowawczy trud rodziców, by nie poniżano w szkole katechizacji, redukując i spychając ją na margines – mówił w Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej kard. Stanisław Dziwisz.

Arcybiskup krakowski senior przewodniczył uroczystościom odpustowym w Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej. Przy tej okazji wprowadził do świątyni relikwie św. Jana Pawła II.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję