Krzywdzący raport o SKOK-ach

W dniach 21-23 czerwca br. odbyła się w Warszawie XXI Krajowa Konferencja SKOK. Była ona okazją również do spotkania dziennikarzy z członkami Zarządu Kasy Krajowej. Podczas konferencji prasowej odnieśli się oni do głośnego raportu KNF oraz licznych publikacji prasowych, które podważały wiarygodność SKOK-ów.

Okazuje się jednak, że rozpętana nagonka nie przyniosła spodziewanych skutków, bo liczba członków oraz depozytów w kasach nadal rośnie. - Ten korzystny trend pokazuje, że cieszymy się bardzo dużym zaufaniem naszych klientów - podkreślił Rafał Matusiak, prezes Zarządu Kasy Krajowej. Przekonywał on, że sytuacja w SKOK-ach jest stabilna i pod wieloma względami lepsza niż w bankach komercyjnych.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Władze Kasy Krajowej nie ukrywają jednak, że kierowana przez nich instytucja jest pod ciągłym ostrzałem urzędników oraz niektórych dziennikarzy. Raport KNF, którego fragmenty przed oficjalną publikacją przeciekły do nieprzychylnych SKOK-om mediów, był jedynie kulminacją ciągu zdarzeń. - Musimy cały czas dostosowywać się do zmieniającego się prawa i nowych rozporządzeń. Zanim weszła w życie jedna ustawa, posłowie zaczęli pracę nad jej nowelizacją. Trudno w takiej sytuacji planować strategie finansowe i zarządzać jakąkolwiek instytucją - mówił prezes SKOK.

Jednym z najbardziej niepokojących zapisów nowej ustawy o SKOK-ach jest prawo zezwalające na przejęcie spółdzielczych kas przez komercyjne banki. - Dlatego cieszy nas fakt, że Prezydent RP postanowił skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego - podkreślił Matusiak. - Jednak cały czas nie wiemy, czego możemy się spodziewać. Orzeczenie Trybunału może sprawić, że obowiązujące prawo znów się zmieni, a my kolejny raz będziemy musieli do niego się dostosować.

Nękanie SKOK-ów ustawami, rozporządzeniami oraz kontrolami KNF, nie odstrasza jednak klientów i członków kas. - Dziś mamy już ponad 18 miliardów zł aktywów - poinformował Wiktor Kamiński, były członek zarządu SKOK. Odniósł się on także do zarzutów, które były postawione w raporcie KNF i powielane przez niektóre media. - Mamy wystarczające środki na wypłacenie depozytów. A jeśli chodzi o tzw. przeterminowane kredyty, to ich odsetek jest mniejszy niż w wielu bankach komercyjnych - podkreślił Kamiński. - Trzeba jednak dodać, że SKOK-i nie mają takich instrumentów jak banki, które mogą szybko ściągać swoje wierzytelności.

Reklama

Podczas konferencji prasowej rzecznik SKOK odniósł się do wielu krzywdzących sformułowań, które są powielane przez dziennikarzy. Najbardziej skandaliczne jest mówienie o SKOK-ach, że są one, tak jak Amber Gold, tzw. parabankami. - To krzywdzi członków kas oraz wprowadza w błąd opinię publiczną - tłumaczył Andrzej Dunajski.

Ze strony dziennikarzy padły również pytania o zadłużenie SKOK-u Kopernik, który ostatnio jest w opozycji do Kasy Krajowej. Jaki jest współczynnik wypłacalności tej Kasy w porównaniu do SKOK-u Stefczyka? - Nie możemy odnieść się do tego pytania. Zgodnie z nową ustawą o SKOK-ach obowiązują nas przepisy, które zabraniają nam ujawniania danych finansowych w poszczególnych kasach - odpowiedział prezes Matusiak.

Jednak w ostatnich tygodniach kasy były atakowane nie tylko na płaszczyźnie finansowej, ale także ideowej. Media liberalno-lewicowe zarzucały im, że wspierają przedsięwzięcia konserwatywne, religijne oraz prawicowe. - Tych ataków zupełnie nie rozumiem. SKOK-i narodziły się w środowisku związkowym i będą zawsze bronić tego, co służy Polsce i Polakom - odpierał zarzuty prezes Matusiak. - Chętnie wspieramy przedsięwzięcia społeczne, patriotyczne i religijne. Myślę, że nasi klienci także za to nas cenią i darzą wielkim zaufaniem.

Rozmowa z Brianem Branchem, prezesem Światowej Rady Związków Kredytowych (WOCCU) przeprowadzona dla Tygodnika Katolickiego Niedziela w grudniu 2018 roku.

Czy pamięta Pan ile razy był w Polsce?

Wielokrotnie, trudno policzyć. Po raz pierwszy w roku 1994.

Co wywołało na Panu największe wrażenie? Może coś trafiło na stałe do pamięci lub serca?

Nasi polscy koledzy mają znakomitą znajomość historii Polski i świadomość miejsca swojego kraju na świecie. Nauczyłem się od nich bardzo wiele, bo oni tą wiedzą lubią się dzielić. W Polsce najbardziej uderza mnie umiłowanie wolności. Głęboko zapadło mi w serce to, że kiedy Polska walczyła o polityczną niezależność i osiągnęła ją, wybrała system unii kredytowych jako jeden ze środków zapewnienia sobie – obok wolności politycznej – także swobody gospodarczej.

Polska zapewne bardzo się zmieniła od Pana pierwszej wizyty. Co Pan spostrzega jako największą, najbardziej korzystną – a może negatywną - zmianę.

Polska wykazuje dzisiaj większą dbałość o dobrobyt swoich obywateli, niż wtedy gdy odwiedzałem ją po raz pierwszy. Gospodarka Polski tętni życiem. Tym, co uderzyło mnie nieprzyjemnie, było obserwowanie skutków działalności poprzedniego rządu, wrogiego wobec SKOK-ów. Jest to lekcja dla nas wszystkich. Kiedy tracimy wsparcie ze strony rządu, albo kiedy stajemy się przedmiotem ataków z jego strony, uderza to nie tylko w unie kredytowe. W rezultacie bowiem wielu Polaków zostało wydanych na pastwę lichwiarzy i utraciło posiadane środki.

Czy jest coś co zmianie nie uległo? Coś dobrego? Coś złego?

Tym, co się nie zmieniło, jest przywiązanie polskich SKOK-ów do idei służenia zwykłemu człowiekowi i oferowania mu usług na godziwych warunkach. Oznacza to stawianie dobra członka Kasy na pierwszym miejscu, przed korzyściami dla instytucji. Tym, co się zmienić musi, jest dostosowanie się polskich SKOK-ów do konieczności świadczenia usług drogą elektroniczną. Klienci oczekują dziś wygody – i to wygody zapewnianej natychmiast. Najszybciej rozwijają się te unie kredytowe, które są w stanie świadczyć członkom swoje główne usługi online i z wykorzystaniem kanałów mobilnych (telefonii komórkowej). Takie właśnie wyzwanie staje przed światowym ruchem unii kredytowych na rok 2020: digitalizacja globalnego systemu tych unii.

Szefuje pan ogromnej organizacji, która obejmuje swoim zasięgiem ponad sto państw. Czuje pan na co dzień ciężar związanej z tym odpowiedzialności?

Tak. Zrzeszamy ponad 80 tysięcy unii kredytowych, służących 260 milionom członków w 115 krajach. Kluczowe wyzwania, przed którymi stają dziś unie kredytowe, są wszędzie takie same. Są nimi obowiązki nakładane przez instytucje regulacyjne, problemy technologiczne i wzrost liczby członków. Unie kredytowe pragną wiedzieć, jakie strategie i rozwiązania owych wspólnych problemów znajdują koledzy z innych krajów. Oto dlaczego tak ważne dla nas, jako Światowej Rady, są partnerskie porozumienia zawierane z polską centralą SKOK-ów, Kasą Krajową. KSKOK ma za sobą doświadczenie przywództwa i rozwiązania, które służą jako wzór dla innych.

W Polsce niewiele o WOCCU wiadomo. Czym są w istocie unie kredytowe działające wśród ludzi tak różnych kultur, w państwach o tak różnych systemach politycznych i społecznych, znajdujących się na różnym poziomie rozwoju gospodarczego? Przede wszystkim spółdzielniami? Instytucjami finansowymi działającymi na innych zasadach niż banki? Co je od nich odróżnia?

Unie kredytowe są pośrednikami finansowymi, należącymi do swoich członków i pozostającymi pod ich kontrolą. Pośredniczą między tymi co chcą pożyczać a tymi, którzy chcą oszczędzać, lokować. Jako spółdzielnie stawiają sobie za cel służenie własnym członkom, ich równe traktowanie i stosowanie wobec nich godziwych stawek za usługi. Osiąganie korzyści nie jest pierwszoplanowym celem. Unie, w Polsce SKOK-i, nie mają prywatnych kapitałodawców, którym musiałyby wypłacać zysk z kapitału. To, co zarabiają na swojej działalności, przeznaczane jest na potrzeby zapewniania lepszych usług . Jak każda instytucja finansowa podlegają normom ostrożnościowym, dotyczącym właściwego zarządzania finansami, obowiązkowi tworzenia rezerw kapitałowych w celu ochrony oszczędności członkowskich, dyscyplinie związanej z zarządzaniem ryzykiem. Tym, co wyróżnia unie kredytowe jest fakt, iż stanowią one własność swoich członków, a jako twory spółdzielcze stawiają wzmacnianie finansowe swoich członków wyżej od korzyści, jakie może osiągać instytucja.

Czy unie kredytowe na całym świecie działają tak samo? Co je łączy – czy jest to jakaś idea? Jakiś wspólny fundament etyczny zgodny z jakimś zespołem wartości? Jak można go najkrócej określić?

Niezależnie od kultury, religii, historii, tradycji, kwestii narodowych, tym co łączy unie kredytowe są idee i wartości samopomocowe: dążenie do ekonomicznego wzmacniania własnych członków drogą zapewniania im równego dostępu do usług, opartego na możliwościach oszczędzania i regulowania zobowiązań.

W Polsce łączy się idee budujące tożsamość SKOK-ów ze społeczną nauką Kościoła katolickiego, z zasadami wynikającymi wprost z Ewangelii: nakazu miłości bliźniego, ulżenia bliźnim w dźwiganiu brzemion. Stąd biorą się między innymi przychylne spółdzielczości wypowiedzi ostatnich papieży: Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Poświęcone temu były też encykliki papieskie i to daleko wcześniej. Dochodzi jeszcze tradycja podobnych działań, zgodnych z nauczaniem chrześcijańskim, na przestrzeni kilkuset lat. W XIX i XX wieku, kiedy Polski nie było na mapach Europy, dla Kas Stefczyka takie działania miały dodatkowe, patriotyczne znaczenie. Co pan sądzi na ten temat?

Kościół katolicki był jednym z pionierów ruchu unii kredytowych w skali całego świata. Unie kredytowe, zakładane przez ludzi kierujących się nauką Kościoła, znajdujemy w Azji, Afryce, Ameryce Łacińskiej, Ameryce Północnej i na Karaibach. Kościół zawsze wstawiał się za „szarym człowiekiem” wspólnotami, lokalnymi społecznościami i pomagał w inicjatywach wspierających pomoc wzajemną i działania na rzecz dobra wspólnego. W Polsce osobą, która zapoczątkowała to, co nazywa się dziś „integracją finansową”, był Franciszek Stefczyk. Twierdził on, że unie kredytowe są w stanie odpowiedzieć na potrzeby biednej ludności wiejskiej „nie drogą filantropii” ani nie poprzez „uzależnienie od państwa”, ale „pozwalając ubogim rolnikom pomagać sobie nawzajem”. Pracował on nad tym, by edukować ich w kwestiach umiejętnego zarządzania pieniędzmi, wyzwalać ich z pęt lichwy, wspierać więzi w obrębie społeczności i propagować różne, korzystne aspekty samopomocy. Przywództwo Stefczyka i działalność Kościoła katolickiego doprowadziły do tego, że w roku 1939 na terytorium Polski działało 3.500 Kas, służących 1,5 mln Polaków. Siła, płynąca z historii, jest tym, co legło u podstaw dzisiejszego ruchu SKOK w Polsce i stanowi przykład dla innych krajów w Europie.

W związku z tym chcę zapytać o modlitwę świętego Franciszka, którą rozpoczynają się w Polsce doroczne obrady kolejnych Konferencji spółdzielczych kas. Czy to powszechny zwyczaj?

Tak, to zwyczaj powszechny. Tą modlitwą otwieramy doroczne zgromadzenie Rady Światowej. Przykładowo, unie kredytowe na Karaibach nadal rozpoczynają posiedzenia swoich organów od odmówienia tej modlitwy.

Spotyka się pan w różnych krajach z ludźmi, którzy sprawują rządy, pełnią odpowiedzialne funkcje w nadzorze finansowym, odpowiadają za bezpieczeństwo rynku finansowego, są odpowiedzialni za regulacje prawne odnoszące się bezpośrednio do unii, które w tych państwach działają. Czy jest coś, co może im pan wszystkim powiedzieć, niezależnie od tego gdzie działają. Przed czymś przestrzec? Coś polecić?

Unie kredytowe muszą rozmawiać z ciałami ustawodawczymi i regulatorami w swoich krajach z pozycji tego, kto rozporządza siłą. Muszą one mieć mocną pozycję kapitałową, rezerwy, rachunek zysków i strat oraz bilans świadczący o ich dobrej sytuacji - tak by cieszyły się zaufaniem i szacunkiem ze strony regulatorów. Muszą także dysponować masami członkowskimi i doświadczeniem rozwoju, tak by stała za nimi, gotowa je wspierać, rzesza wyborców. Inaczej mogą być zmuszone stwierdzić, że zmniejsza się ich zdolność służenia członkom. Tym, czym unie kredytowe muszą strzec się przed nadmiernymi obciążeniami, jakie często próbuje narzucać im władza regulacyjna, jest ich zdolność zapewniania integracji finansowej. Służy temu: komplet usług świadczonych po uczciwych cenach osobom o ograniczonych środkach, rachunki pozwalające gromadzić drobne oszczędności, odstępowanie od zasady żądania tradycyjnych zabezpieczeń i udzielanie niewielkich pożyczek.